17 listopada 2016 r. zakończyło się 30. trzydniowe posiedzenie Senatu, podczas którego przyjętych zostało 13 ustaw. Izba wybrała do Rady Polityki Pieniężnej Rafała Bogumiła Surę, kandydata zgłoszonego przez senatorów Prawa i Sprawiedliwości. Informację o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2015 oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela przedstawił Adam Bodnar.

Pierwszego dnia po wielogodzinnej debacie Senat przyjął z 4. poprawkami ustawę o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw. Był to projekt rządowy. Nowelizacja zakłada jawność oświadczeń majątkowych sędziów oraz walkę z przewlekłością postępowań sądowych. Na jej mocy informacje zawarte w oświadczeniach majątkowych sędziów będą publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej. Nieujawniane będą tylko dane adresowe, informacje o lokalizacji nieruchomości oraz umożliwiające identyfikację ruchomości. Oświadczenie może być utajniane, gdy jawność rodzi zagrożenie dla sędziego lub jego bliskich. Podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy ma być zagrożone odpowiedzialnością karną. Za podanie nieprawdy w oświadczeniu grozi do trzech lat pozbawienia wolności. Nowela wydłuża do pięciu lat okres przedawniania karalności przewinień dyscyplinarnych sędziów. Wprowadzona została nowa kara dyscyplinarna dla sędziów – obniżenie wynagrodzenia zasadniczego sędziego o 5 do 20 proc. na okres do dwóch lat, przy pozbawieniu prawa do awansu. W odniesieniu do przewlekłości postępowań nowelizacja przewiduje, że w przypadku uwzględnienia przez sąd skargi skarżącemu będzie przyznawane odszkodowanie od 2 do 20 tys. zł, w wysokości nie niższej niż 500 zł za każdy rok trwania postępowania uznanego za przewlekłe. Sądy będą zobowiązane wziąć pod uwagę całą długość postępowania - od jego wszczęcia do momentu rozpoznania skargi. Prawo skargi na przewlekłość postępowania - zgodnie z nowelą - ma także Skarb Państwa, ale bez prawa do odszkodowania. Według nowych przepisów, na wniosek prokuratora o zwrot danej sprawy do postępowania przygotowawczego, sąd zwraca akta i uchyla wyrok - bez możliwości zaskarżenia tego przez strony postępowania. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Najważniejsza poprawka Senatu wykreśla przepis nakazujący sądom uchylenie wyroku na wniosek prokuratora i przekazanie sprawy do uzupełnienia śledztwa. W myśl poprawki takie wycofanie sprawy do śledztwa na wniosek prokuratora byłoby możliwe tylko przed sądem I instancji, zanim zapadnie wyrok. Nie byłoby to już możliwe w postępowaniu apelacyjnym przed sądem II instancji. Pozostałe poprawki mają charakter redakcyjny.

Izba uchwaliła z 12. poprawkami, głównie doprecyzowującymi i legislacyjnymi, ustawę o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz niektórych innych ustaw, której projekt opracował rząd. Celem nowelizacji jest dostosowanie polskiego prawa do dyrektywy Parlamentu Europejskiego o jednolitym europejskim obszarze kolejowym. Dyrektywa ta zakłada m.in. zmiany w zakresie określenia składników infrastruktury kolejowej, procesu ustalenia zdolności przepustowej i pobierania opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej, wyodrębnienia obiektów infrastruktury usługowej i procesu ich udostępniania, w szczególności określenia zasad funkcjonowania dworców kolejowych, oraz wzmocnienia kompetencji i niezależności organu regulacyjnego. Ustawa zmienia m.in. zasady udostępniania infrastruktury kolejowej, umożliwiając szerszej grupie podmiotów (np. organizatorom publicznego transportu zbiorowego) zamawianie tras pociągów. Przewiduje ona opracowanie wieloletniego programu, który będzie określać zadania dla zarządców infrastruktury (np. standardy jakościowe) oraz wynikającą z tych zadań wysokość środków finansowych przewidzianych na ich realizację. Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego będzie powoływał premier spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru, a nie jak dotychczas minister odpowiedzialny za transport. Na prezesa UTK nałożony zostaje zakaz przynależności do partii politycznej, związku zawodowego oraz ogólny zakaz prowadzenia działalności publicznej i zawodowej niedającej pogodzić się z bezstronnością i niezależnością sprawowanego stanowiska. Ustawa wchodzi w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia z wyjątkami.

Późnym wieczorem 16 listopada 2016 r. zakończył się drugi dzień obrad Senatu. W tym dniu Izba wybrała do Rady Polityki Pieniężnej Rafała Bogumiła Surę, którego kandydaturę zgłosili senatorowie Prawa i Sprawiedliwości. Drugi dzień posiedzenia Senatu zdominowała dyskusja nad ustawą o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego oraz dyskusja nad informacją przedstawioną przez Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara o działalności RPO za rok 2015 oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.

Senatorowie rozpatrzyli następujące ustawy:

ustawę o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego, której projekt przygotowali posłowie. Ustawa wprowadza jawność oświadczeń majątkowych sędziów TK, które będą publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej. Będą też oni składać jawne oświadczenia o działalności gospodarczej małżonka. Niezłożenie oświadczeń będzie traktowane jako zrzeczenie się funkcji sędziego. Za podanie w nich nieprawdy będzie grozić do pięciu lat pozbawienia wolności. Ustawa stanowi, że stosunek służbowy sędziego Trybunału nawiązuje się po złożeniu ślubowania, po czym stawia się on niezwłocznie w Trybunale w celu objęcia obowiązków, a prezes Trybunału przydziela mu sprawy i stwarza warunki umożliwiające ich wypełnianie. Sędzia TK przechodzi w stan spoczynku po zakończeniu kadencji lub na swój wniosek - jeżeli został uznany przez lekarza-orzecznika ZUS za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków. W szczególnie uzasadnionym przypadku, z wnioskiem o wydanie przez lekarza takiego orzeczenia będzie mogło wystąpić Zgromadzenie Ogólne TK. Możliwe kary dyscyplinarne wobec sędziów TK to: upomnienie, nagana, obniżenie uposażenia w wysokości od 10 do 20 proc. na okres do dwóch lat oraz złożenie z urzędu lub pozbawienie statusu sędziego w stanie spoczynku. Sędzia Trybunału, także w stanie spoczynku, odpowiada dyscyplinarnie przed TK nie tylko za naruszenie przepisów prawa, uchybienie godności urzędu sędziego, ale także za naruszenie Kodeksu Etycznego Sędziego TK (dokument jeszcze nie istnieje). Prezydent RP, na wniosek Prokuratora Generalnego, będzie mógł powiadomić TK o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego przez sędziego. Sędzia TK - zarówno orzekający, jak i w stanie spoczynku - nie może być członkiem władz spółki prawa handlowego, spółdzielni, fundacji prowadzącej działalność gospodarczą; nie może mieć w spółce prawa handlowego więcej niż 10 proc. akcji oraz prowadzić działalności gospodarczej. Nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej "niedającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów". Nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia, z wyjątkiem w charakterze pracownika naukowo-dydaktycznego, o ile nie utrudnia to pełnienia obowiązków sędziego.

Senat pracował nad ustawą o zmianie ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Był to rządowy projekt. Nowelizacja umożliwia prezesowi ARiMR umarzanie wierzytelności z urzędu w sytuacji, gdy nie odzyskano ich w wyniku postępowania likwidacyjnego lub upadłościowego oraz gdy istnieje uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów ich dochodzenia i egzekucji. Ponadto podwyższono z 15 tys. do 40 tys. zł kwotę, powyżej której do umorzenia wierzytelności wymagana jest zgoda ministra finansów. Ustawa ma też umożliwić odzyskanie przez agencję należności ujętych w księdze dłużników (środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz krajowego). Nowelizacja wejdzie w życie po 14 dniach od daty ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Izba omówiła ustawę o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, której projekt przygotował rząd. W miejsce dotychczasowych płatności do roślin wysokobiałkowych nowelizacja wprowadza dwie odrębne formy wsparcia, tj. płatności do roślin strączkowych na ziarno oraz płatności do roślin pastewnych. W związku z poprawą opłacalności produkcji malin nie będzie dopłat do ich uprawy, ale nadal będzie wspierana produkcja truskawek. W przypadku płatności do buraków cukrowych zmiana polega na odejściu od zasady przyznawania płatności do powierzchni tzw. upraw kwotowych na rzecz całkowitej powierzchni upraw objętej umową, ma to związek z planowanym zniesieniem kwotowania produkcji cukru w UE od października 2017 r. Obniżony zostanie limit dopłat do bydła i krów - płatnością objęte będzie nie 30, ale 20 sztuk zwierząt. Uproszczono procedurę ubiegania się o wsparcie do hodowli owiec i kóz. Ustawa wchodzi w życie 14 dni po ogłoszeniu.

Senatorowie debatowali nad ustawą o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Był to poselski projekt. Nowelizacja zakłada, że rolnicy nie będą musieli rezygnować z ubezpieczenia w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w momencie objęcia ich innym ubezpieczeniem społecznym. Rolnik lub domownik objęty ubezpieczeniem rolniczym będzie mógł zarobić z działalności pozarolniczej, np. z tytułu wykonywania umowy agencyjnej, zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, kwotę do wysokości minimalnego wynagrodzenia. Ponadto nowelizacja pozwala prezesowi KRUS na lokowanie wolnych środków funduszu administracyjnego. Ustawa przewiduje też, że nawiązanie stosunku pracy wobec niektórych kategorii pracowników KRUS nastąpi na podstawie aktu powołania (nie tylko kierowników, lecz także zastępców kierowników, dyrektorów i ich zastępców). Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Senat rozpatrzył ustawę o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, której projekt opracował rząd. Nowelizacja ujednolica zasady znakowania produktów rolno-spożywczych znakiem „Produkt polski". Producent będzie mógł użyć tego znaku, jeżeli wyprodukowany przez niego artykuł rolno-spożywczy powstał w Polsce z rodzimych składników. Taki produkt nie będzie mógł zawierać więcej niż 25 proc. surowców importowanych, z zastrzeżeniem, że nie występują one lub nie można ich wytworzyć w Polsce. W przypadku mięsa trzeba będzie wskazać, że zwierzęta urodziły się w Polsce oraz że chów i ubój miały miejsce w naszym kraju. Wzór znaku „Produkt polski" określi minister rolnictwa i rozwoju wsi. Prawidłowość jego stosowania będzie podlegała kontroli Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Jeśli wykaże ona nieprawidłowości, będzie mogła nałożyć karę na przedsiębiorcę sięgającą 10 proc. jego przychodów. Stosowane do tej pory logotypy będą mogły pozostać w obrocie do 31 grudnia 2017 r. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2017 r.

Izba omówiła ustawę o zmianie ustawy o paszach, wywodzącą się z projektu rządowego. Nowelizacja przesuwa o dwa lata termin wejścia w życie zakazu wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt pasz genetycznie zmodyfikowanych oraz organizmów genetycznie zmodyfikowanych przeznaczonych do użytku paszowego - z 1 stycznia 2017 r. na 1 stycznia 2019 r. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2017 r.

Senatorowie rozpatrzyli ustawę o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Był to projekt poselski. Nowelizacja podwyższa z 50 do 75 proc. najniższej emerytury lub renty kwotę, która będzie wolna od zajęcia przez komornika w przypadku egzekucji należności innych niż świadczenia alimentacyjne. Ustawa wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia.

Senatorowie pracowali nad ustawą o zmianie ustawy o podatku akcyzowym. Był to projekt rządowy. Nowelizacja dostosowuje przepisy krajowe do wymogów unijnych. Zakłady energochłonne wykorzystujące wyroby węglowe do celów opałowych, chcące nadal korzystać ze zwolnienia od akcyzy, będą musiały mieć systemy związane z ochroną środowiska lub zwiększaniem efektywności energetycznej. Ustawa ma wejść w życie 1 lipca 2017 r.

Izba omówiła ustawę o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw, wywodzącą się z projektu rządowego. Nowelizacja ma na celu przywrócenie stażu podyplomowego jako niezbędnego etapu w rozwoju zawodowym lekarzy i lekarzy dentystów, umożliwiającego praktyczną naukę zawodu w ujednoliconych ramach prawnych i organizacyjnych. Młodzi lekarze będą odbywać staż podyplomowy pod kierunkiem opiekuna, czyli lekarza specjalisty albo lekarza dentysty wykonującego zawód co najmniej przez pięć lat. Stażyści – pod nadzorem opiekuna – będą mieli pełne prawo wykonywania zawodu. Otrzymają uprawnienia do wystawiania recept, wydawania opinii i orzeczeń lekarskich. Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2017 r. z wyjątkami.

Senatorowie rozpatrzyli ustawę o ratyfikacji Protokołu do Konwencji nr 29 dotyczącej pracy przymusowej z 1930 r., przyjętego w Genewie w dniu 11 czerwca 2014 r. Był to projekt rządowy. Celem ustawy jest wyrażenie przez parlament zgody na ratyfikowania Protokołu przez Prezydenta RP. Dokument ten dostosowuje Konwencję do wyzwań, które stwarzają współczesne formy niewolnictwa, i nakreśla nowe formy przeciwdziałania zjawisku pracy niewolniczej. Zobowiązuje on kraje do zapewnienia efektywnych środków przeciwdziałania pracy przymusowej oraz zapewnienia ochrony i dostępu do wsparcia osobom wyzyskiwanym, w tym zapewnienia możliwości otrzymania kompensaty (także tym osobom, które przebywają na danym terytorium nielegalnie) oraz wprowadzenia odpowiednich sankcji dla sprawców. Każdy kraj musi opracować, w porozumieniu z organizacjami pracodawców i pracowników, krajową politykę oraz plan działań w tym zakresie. Wśród działań, do wdrożenia których zobowiązuje protokół, są edukacja oraz działania informacyjne, prowadzone zwłaszcza w grupach ryzyka oraz wśród pracodawców, wzmocnienie instytucji odpowiedzialnych za inspekcję pracy w tym obszarze, ochrona pracowników, w szczególności migrantów, w trakcie rekrutacji. Kraje zobowiązane są również do współpracy w zakresie zapobiegania pracy przymusowej. Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Senat debatował nad ustawą o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz ustawy o muzeach, powstałą na bazie projektu rządowego. Nowelizacja dostosowuje ustawę do zmian wprowadzonych w trakcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Wprowadza zmiany techniczne niezbędne dla zapewnienia spójności ustawy z obowiązującymi przepisami. Ustawa wchodzi w życie z dniem 25 listopada br.

Z porządku obrad tego posiedzenia zostały skreślone dwa punkty: drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Zostaną one rozpatrzone na kolejnym posiedzeniu Senatu.

Źródło/Foto: Senat RP