31 grudnia 2015 r. zakończyło się 7. dwudniowe posiedzenie Senatu.

Izba przyjęła bez poprawek ustawę o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, wywodzącą się z przedłożenia poselskiego.Nowelizacja znosi obowiązek szkolny dla sześciolatków i przedszkolny dla pięciolatków. Dzieci będą obowiązkowo rozpoczynać naukę w wieku siedmiu lat, po rocznym obowiązkowym wychowaniu przedszkolnym w wieku sześciu lat. Na wniosek rodziców naukę w szkole podstawowej będzie mogło rozpocząć także dziecko sześcioletnie. Warunkiem będzie odbycie rocznego przygotowania przedszkolnego albo przedstawienie opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej o możliwości rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole. Jednocześnie rodzice będą mogli do 31 sierpnia w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy siedem lat, wystąpić do dyrektora szkoły z wnioskiem o odroczenie rozpoczęcia przez ich dziecko nauki, pomimo osiągnięcia przez nie wieku, w którym powinno obowiązkowo pójść do szkoły. W nowelizacji znalazły się też przepisy szczególne dla dzieci z lat 2008-2009. Dzieci urodzone w 2009 r., które rozpoczęły naukę jako sześciolatki w roku szkolnym 2015/2016, będą mogły, na wniosek rodziców złożony do 31 marca 2016 r., kontynuować naukę w pierwszej klasie w kolejnym roku. Analogiczne uprawnienie mają otrzymać rodzice dzieci urodzonych w pierwszej połowie 2008 r., które w tym roku szkolnym poszły do drugiej klasy. Także w tym przypadku na wniosek rodziców będą mogły kontynuować naukę w tej samej klasie w kolejnym roku. W miejsce obowiązku przedszkolnego dla pięciolatków wprowadzone zostaje prawo dzieci pięcioletnich do wychowania przedszkolnego. Utrzymane zostaje też prawo do wychowania przedszkolnego dla dzieci czteroletnich. Ponadto do 1 września 2019 r. przesunięte zostaje wejście w życie przepisów nakazujących samorządom przekształcenie szkolnych oddziałów przedszkolnych w przedszkola i utworzenia w ten sposób zespołów szkolno-przedszkolnych. W związku ze zwiększeniem liczby dzieci w edukacji przedszkolnej przez pozostawienie w niej sześciolatków zwiększona ma być w 2016 r. kwota dotacji z budżetu dla samorządów na jednego przedszkolaka - z 1305 zł na 1370 zł. Kurator oświaty będzie powoływany i odwoływany przez ministra edukacji, a nie przez wojewodę, jak to ma miejsce obecnie. Osoby powołane na stanowisko kuratora, na mocy dotychczasowych przepisów, będą zajmowały stanowiska nie dłużej niż przez trzy miesiące od dnia wejście w życie nowelizacji. Wojewodowie w terminie 14 dni od wejścia w życie noweli mają ogłosić konkursy na stanowiska kuratorów. Osoba ubiegająca się o stanowisko kuratora będzie musiała legitymować się co najmniej siedmioletnim stażem pracy jako nauczyciel, nie będzie jednak musiała mieć doświadczenia w nadzorze pedagogicznym. Kurator będzie uprawniony do weta wobec decyzji samorządu o likwidacji szkoły. Obecnie kurator opiniuje decyzję samorządu, ale jego opinia nie jest wiążąca. Nowelizacja ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Senatorowie uchwalili z 15. poprawkami ustawę o podatku od niektórych instytucji finansowych, której projekt przygotowali posłowie. Wprowadza ona do polskiego systemu podatkowego nowy podatek od niektórych instytucji finansowych, z którego wpływy mają stanowić dochody budżetu państwa. Będą go płacić banki krajowe, oddziały banków zagranicznych, oddziały instytucji kredytowych, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-pożyczkowe, zakłady ubezpieczeń i reasekuracji oraz instytucje pożyczkowe. Jego stawka jest jednakowa dla wszystkich podmiotów i miesięcznie wynosi 0,0366 proc. podstawy opodatkowania, a rocznie - 0,44 proc. Ten tzw. podatek bankowy będzie naliczany od nadwyżki wartości aktywów przekraczającej określony w ustawie limit. Banki i SKOK-i zapłacą podatek od nadwyżki ponad 4 mld zł, firmy ubezpieczeniowe – 2 mld zł, a firmy pożyczkowe – 200 mln zł. W przypadku banków i SKOK-ów podstawa opodatkowania będzie obniżona o wartość aktywów zainwestowanych w obligacje skarbowe. Całkowicie zwolniony z podatku będzie Bank Gospodarstwa Krajowego i ewentualne inne banki państwowe, które mogą powstać w przyszłości. Podatek ma obowiązywać od 1 lutego 2016 r. Jedna z senackich poprawek powoduje, że firmy ubezpieczeniowe nie będą mogły się sztucznie dzielić, aby zmniejszyć własne aktywa i w ten sposób uniknąć podatku. Kolejna poprawka Senatu zakłada, że obowiązek złożenia deklaracji podatkowej obejmie wszystkie podmioty, u których powstał obowiązek zapłaty podatku. Większość pozostałych poprawek ma charakter legislacyjny i doprecyzowujący.

Senat nie wprowadził poprawek do ustawy o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz ustawy o działach administracji rządowej. Był to poselski projekt. Nowelizacja znosi Radę Służby Cywilnej, powołując Radę Służby Publicznej działającą przy Prezesie Rady Ministrów jako organ opiniodawczo-doradczy. Rada ta będzie liczyć od siedmiu do dziewięciu członków, powoływanych przez premiera. Ich kadencja ma trwać cztery lata i będą oni pełnić swoją funkcję społecznie. Także szef rządu ma powoływać przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady. Przewodniczący Rady Służby Publicznej będzie wchodzić w skład Rady Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. Ponadto nowelizowane są przepisy dotyczące Szefa Służby Cywilnej i jego zastępcy. Stanowiska te będą mogły pełnić osoby niebędące urzędnikami służby cywilnej. Zniesiony zostaje wymóg, aby nowy szef służby cywilnej w okresie ostatnich pięciu lat nie był członkiem partii politycznej, ale w momencie objęcia stanowiska ma on nie należeć do partii. Zlikwidowany zostaje także wymóg posiadania przez niego co najmniej pięcioletniego doświadczenia na stanowisku kierowniczym w administracji rządowej lub co najmniej siedmioletniego doświadczenia na stanowisku kierowniczym w jednostkach sektora finansów publicznych. Szefa Służby Cywilnej ma powoływać i odwoływać premier. Wyższe stanowiska w służbie będą obsadzane w drodze powołania, a nie konkursu. Stosunki pracy z osobami zajmującymi w dniu wejścia w życie noweli wyższe stanowiska w służbie cywilnej wygasną po upływie 30 dni od dnia jej wejścia w życie, jeżeli przed upływem tego terminu nie zostaną im zaproponowane nowe warunki pracy lub płacy. Odchodzące osoby będą mogły liczyć na odprawy uzależnione od stażu pracy, w wysokości od jednego do trzech wynagrodzeń. Postępowania dotyczące naboru wszczęte na podstawie dotychczasowych przepisów nie będą kontynuowane. Nowelizacja obejmuje osoby zatrudniane na stanowiskach dyrektora generalnego, kierujące departamentami i komórkami równorzędnymi w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, ministerstwach i urzędach centralnych, a także osoby kierujące wydziałami lub komórkami równorzędnymi w urzędach wojewódzkich. Zgodnie z nowelizacją, dyrektora generalnego urzędu powoływać mają ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów lub wojewoda; wojewódzkiego lekarza weterynarii i jego zastępców - Główny Lekarz Weterynarii w porozumieniu z właściwym wojewodą. Nowela wprowadza także powołania, a nie konkursy na kierownicze stanowiska w służbie zagranicznej. Wprowadzone zostają też zmiany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych będzie powoływać premier na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, złożony po zasięgnięciu opinii Rady Nadzorczej ZUS. Obecnie premier powołuje prezesa ZUS na wniosek ministra spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru.

Także bez poprawek senatorowie przyjęli ustawę o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji. Był to projekt poselski. Nowelizacja zmienia zasady powoływania i odwoływania członków rad nadzorczych i zarządów jednostek publicznej radiofonii i telewizji działających w formie jednoosobowych spółek Skarbu Państwa. Eliminuje ona kompetencje Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w zakresie wyboru składów rad nadzorczych i zarządów istniejących spółek publicznej radiofonii i telewizji, przyznając je ministrowi skarbu państwa - do czasu wprowadzenia nowej organizacji mediów narodowych. Ustawa znosi kadencyjność członków rad nadzorczych i zarządów tych spółek, a także ogranicza liczebność rad nadzorczych do trzech osób. Obecnie w Telewizji Polskiej i Polskim Radiu rady są siedmioosobowe, a w przypadku rozgłośni regionalnych – pięcioosobowe. Ponadto nowelizacja ustanawia inne niż w dotychczasowym stanie prawnym wymagania wobec kandydatów na członków rad nadzorczych i zarządów. I tak członkowie zarządu będą musieli posiadać kompetencje w dziedzinie radiofonii i telewizji oraz być osobami niekaranymi. Ustawa zawiera także przepisy, zgodnie z którymi z dniem jej wejścia w życie ulegają skróceniu kadencje oraz wygasają mandaty dotychczasowych członków zarządów i rad nadzorczych spółek: „Telewizja Polska – Spółka Akcyjna" i „Polskie Radio – Spółka Akcyjna", a jednocześnie zarządy tych spółek działają w dotychczasowym składzie do czasu powołania nowych zarządów, jednakże bez zgody ministra skarbu państwa nie mogą dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani czynności z zakresu prawa pracy. Zarządy i rady nadzorcze spółek radiofonii i telewizji zgodnie z postanowieniami ustawy działają w dotychczasowym składzie do czasu dokonania zmian w ich składach w oparciu o przepisy wprowadzane nowelizacją. Ustawa przewiduje ponadto, że minister skarbu państwa dostosuje statuty spółek Telewizja Polska – Spółka Akcyjna" i „Polskie Radio – Spółka Akcyjna" oraz spółek radiofonii regionalnej do nowych przepisów w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie nowelizacji. Do czasu rejestracji nowych statutów postanowienia dotychczasowych statutów sprzeczne z treścią ustawy nie będą miały zastosowania. Ustawa zawiera także regulację przewidującą wygaśnięcie stosunku prawnego będącego podstawą zatrudnienia dotychczasowych członków zarządu spółek: „Telewizja Polska – Spółka Akcyjna" i „Polskie Radio – Spółka Akcyjna" z dniem powołania nowych zarządów oraz odnoszącą się do odpraw pieniężnych i umów z zakazie konkurencji dotychczasowych członków zarządów tych spółek. Ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, a traci swą moc z dniem 30 czerwca 2016 r.

Foto: Katarzyna Czerwińska