29 kwietnia 2016 r. zakończyło się 16. dwudniowe posiedzenie Senatu.

Pierwszego dnia obrad Izba minutą ciszy uczciła pamięć zmarłego niedawno senatora I kadencji Władysława Papużyńskiego.

 Następnie minister rolnictwa i rozwoju wsi Krzysztof Jurgiel przedstawił informację na temat realizacji programu działań resortu rolnictwa na lata 2015-2019. Debata nad tym punktem porządku zajęła większą część senackiego dnia obrad.

Senatorowie przyjęli z 4 poprawkami ustawę o utworzeniu Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim. Był to projekt poselski. Ustawa przewiduje utworzenie z dniem 1 września 2016 r. Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, przejmującej mienie obejmujące własność i inne prawa majątkowe oraz prawa i zobowiązania znoszonej jednocześnie Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża. Jej podstawowym kierunkiem działalności będzie kształcenie oraz prowadzenie badań naukowych w obszarze nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych, technicznych, medycznych i nauk o zdrowiu oraz nauk o kulturze fizycznej. Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Jedna z poprawek senackich poprawia błędne użycie słowa „studenci", wykluczające osoby przyjęte na pierwszy rok studiów, które nie złożyły ślubowania. Słowo zastąpiono sformułowaniem "osoby przyjęte na pierwszy rok studiów do Akademii". Kolejne poprawki mają charakter doprecyzowujący.

Senat uchwalił z 8 poprawkami ustawę o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym. Był to rządowy projekt. Ustawa wprowadza szereg środków, które mają chronić obywateli, szczególnie osoby nieporadne i małoletnie, przed przestępstwami skierowanymi przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Przewiduje ona utworzenie dwóch rejestrów sprawców przestępstw na tle seksualnym - rejestru z dostępem ograniczonym i rejestru publicznego, do którego dostęp będzie powszechny i bez ograniczeń. Prawo dostępu do rejestru ograniczonego będą miały sądy, prokuratorzy, Policja, ABW, Służba Celna, CBA oraz organy administracji rządowej i samorządowej. Będą w nim gromadzone dane o osobach prawomocnie skazanych za przestępstwa na tle seksualnym, o osobach, którym prawomocnie warunkowo umorzono postępowanie karne w sprawach o takie przestępstwa, o osobach, wobec których prawomocnie orzeczono środki zabezpieczające, a także o nieletnich, wobec których w sprawach o takie czyny prawomocnie orzeczono środki wychowawcze, poprawcze lub wychowawczo-lecznicze. Dane te będą pochodziły z Krajowego Rejestru Karnego i będą zamieszczane z urzędu jako następstwo prawomocnych orzeczeń. Rejestr będzie zawierać tak szczegółowe dane, jak fotografia, miejsce zameldowania i faktyczny adres pobytu skazanych. Rejestr publiczny, prowadzony na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości, obejmie dane tych skazanych, którzy popełnili swój czyn wobec nieletnich ze szczególnym okrucieństwem lub działali w recydywie. W tym przypadku nie będą podawane tak szczegółowe dane, jak adres, a jedynie nazwa miejscowości, w której skazany przebywa. W szczególnie uzasadnionych przypadkach sąd mógłby orzec, że dane skazanego nie trafią do rejestru. Te przypadki to: ochrona życia prywatnego lub inny ważny interes prywatny pokrzywdzonego albo jego osób najbliższych, zwłaszcza dobro małoletniego pokrzywdzonego. Sąd nie kierowałby też danych do rejestru, jeśli uznałby, że spowodowałoby to "niewspółmiernie surowe skutki dla skazanego". Powstanie ponadto policyjna mapa zagrożeń przestępstwami na tle seksualnym zawierająca aktualne informacje o miejscach szczególnie niebezpiecznych. Będzie ona dostępna w Biuletynie Informacji Publicznej Komendy Głównej Policji. Pracodawcy oraz organizatorzy działalności związanej z wychowaniem, edukacją i leczeniem dzieci będą mieli obowiązek sprawdzenia w rejestrze osoby, którą zamierzają zatrudnić.

Izba nie wprowadziła poprawek do ustawy o zmianie ustawy o zasadach pobytu wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasadach ich przemieszczania się przez to terytorium, której projekt przygotował rząd. Celem nowelizacji jest wprowadzenie szczególnych uregulowań odnoszących się do wyrażania zgody na pobyt w Polsce wojsk obcych w ramach wzmocnienia wojskowego Sił Zbrojnych RP w operacjach wojskowych prowadzonych na terytorium Polski w czasie pokoju. Chodzi o tzw. wzmocnienie wojskowe w czasie pokoju, czyli działania prewencyjne, odstraszające lub wymagające użycia sił wysokiej gotowości na polskim terytorium lub w polskiej przestrzeni powietrznej, czyli tzw. szpicy NATO. Zgodę na pobyt obcych wojsk, w szczególności państw członkowskich NATO i UE, będzie mógł wydać prezydent na wniosek ministra obrony narodowej, skierowany po uzyskaniu zgody premiera. W zgodzie prezydent określi cel pobytu obcych wojsk i zakres ich uprawnień oraz wskaże, które z uprawnień Sił Zbrojnych RP będą im przysługiwać w czasie objętego zgodą pobytu na terytorium Polski. O jej wyrażeniu mają zostać niezwłocznie zawiadomieni marszałkowie Sejmu i Senatu. Regulacja dotyczy działań w okresie pokoju, gdyż użycie siły przez wojska sojusznicze w czasie wojny reguluje wprost art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego (kolektywna samoobrona).

Także bez poprawek senatorowie uchwalili ustawę o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Był to projekt senacki. Zgodnie z ustawą, nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, w tym dróg, ulic, mostów i placów, nadawane przez jednostki samorządu terytorialnego, nie mogą upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących komunizm lub inny ustrój totalitarny, ani w inny sposób takiego ustroju propagować. Za propagujące komunizm uważa się także nazwy odwołujące się do osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących represyjny, autorytarny i niesuwerenny system władzy w Polsce w latach 1944–1989. Ustawa zobowiązuje samorządy do zmiany obowiązujących nazw, które upamiętniają lub propagują komunizm lub inny ustrój totalitarny, w ciągu roku od wejścia w życie nowych regulacji. Decyzję o stwierdzeniu nieważności uchwały nadającej niezgodną z ustawą nazwę budowli, obiektowi lub urządzeniu użyteczności publicznej będzie podejmować wojewoda po obowiązkowym zasięgnięciu opinii Instytutu Pamięci Narodowej. Będzie też miał prawo zasięgnięcia opinii Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Postępowanie przed sądami i organami administracji publicznej w sprawach dotyczących uwzględnienia w księgach wieczystych, rejestrach, ewidencjach i dokumentach urzędowych zmiany nazwy dokonanej na podstawie ustawy ma być wolne od opłat. Zmiana nazwy dokonana na podstawie ustawy nie będzie miała wpływu na ważność dokumentów zawierających nazwę dotychczasową. Ustawa ma wejść w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia.

Z 30. poprawkami przyjęta została ustawa o zmianie ustawy o Karcie Polaka oraz niektórych innych ustaw, wywodząca się z projektu komisyjnego. Jej podstawowym celem jest ułatwienie posiadaczom Karty Polaka osiedlania się na terytorium Polski. Osoba przyjeżdżająca do Polski będzie mogła otrzymywać wypłacany co miesiąc zasiłek finansowy na częściowe pokrycie kosztów zagospodarowania i bieżącego utrzymania. Jego wysokość wyniesie w okresie pierwszych trzech miesięcy równowartość 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę dla wnioskodawcy i jego małżonka oraz równowartość 50% tej kwoty na każde małoletnie dziecko pozostające pod władzą rodzicielską wnioskodawcy lub jego małżonka, a przez kolejne sześć miesięcy odpowiednio 60 proc. tych kwot. Świadczenie będzie przysługiwało wyłącznie członkom rodziny wnioskodawcy, którzy przebywają na terytorium Polski, a przyzna je odpowiedni starosta. O Kartę Polaka będzie można ubiegać się za pośrednictwem wojewody, który będzie drugim, obok konsula, organem upoważnionym do jej przyznawania. Nowe przepisy zwalniają posiadacza Karty Polaka z opłat konsularnych za przyjęcie i rozpatrzenie wniosku o wizę krajową oraz za przyjęcie wniosku i opracowanie dokumentacji w sprawie o nadanie obywatelstwa polskiego. Nowelizacja przewiduje, że Rada do Spraw Polaków na Wschodzie usytuowana zostanie w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, a powoływać i odwoływać jej członków, a także określać zasady funkcjonowania będzie minister spraw zagranicznych. Nowelizacja obejmuje także ustawę z 2006 r. o opłacie skarbowej, ustawę z 2009 r. o obywatelstwie polskim oraz ustawę z 2013 r. o cudzoziemcach. Zmiana ustawy o opłacie skarbowej polega na dodaniu przepisu zwalniającego posiadacza Karty Polaka, który zamierza osiedlić się na terytorium Polski na stałe, z opłaty skarbowej za wydanie zezwolenia na pobyt stały. Nowela ustawy o obywatelstwie polskim pozwoli na uznanie za obywatela polskiego cudzoziemca, który przebywa na terytorium Polski nieprzerwanie od co najmniej dwóch lat, na podstawie zezwolenia na pobyt stały, które uzyskał w związku z Kartą Polaka. Zmiana w ustawie o cudzoziemcach umożliwi wydanie wizy Schengen lub wizy krajowej cudzoziemcowi w celu przybycia na terytorium Polski, jako członek najbliższej rodziny osoby przebywającej w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt stały uzyskanego w związku z Kartą Polaka. Ustawa wejdzie w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia, a niektóre jej przepisy 1 stycznia 2017 r.

Izba wprowadziła 6 poprawek, głównie doprecyzowujących, do ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, powstałej na bazie projektu rządowego. Jej celem jest wdrożenie do polskiego prawa przepisów unijnych, które uproszczą pobór opłat od kierowców podróżujących po drogach krajów Unii Europejskiej przy pomocy europejskiej usługi opłaty elektronicznej, czyli European Electronic Toll Service (EETS). Dzięki ustawie kierowcy będą mogli płacić elektronicznie za przejazd po europejskich drogach za pomocą jednego urządzenia pokładowego zamontowanego w pojeździe. Użytkownik drogi będzie mógł zdecydować, czy skorzysta z usług świadczonych przez dostawców EETS, a jeśli tak, to z którym z nich zawrze umowę, czy też będzie uiszczać opłatę w dotychczasowy sposób, płacąc bezpośrednio podmiotom pobierającym opłatę. W ramach świadczenia usługi dostawca dostarczy kierowcy urządzenie do pobierania opłat, które ma spełniać określone wymogi techniczne, powinno być interoperacyjne i zdolne do komunikowania się między systemami elektronicznego pobierania opłat używanymi przez różne podmioty. Musi być kompatybilne z każdą z technologii pobierania opłat stosowanych w danym kraju UE. Nowe regulacje będą stosowane wyłącznie na obszarach, na których istnieją systemy poboru opłat w formie elektronicznej. Obecnie w Polsce są to drogi zarządzane przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (system viaToll). Przychody uzyskane przez GDDKiA z tytułu opłat uiszczonych przez dostawców EETS, z którymi Generalna Dyrekcja jako podmiot pobierający opłaty zawrze umowy dotyczące świadczenia tej usługi, będą wpływać do Krajowego Funduszu Drogowego. Usługa EETS oznacza, że użytkownik drogi, który będzie chciał z niej korzystać, otrzyma jedno urządzenie umożliwiające naliczanie opłat podczas przejazdów po wszystkich drogach UE oraz jedno rozliczenie za naliczone mu opłaty za przejazdy po obszarze UE w danym okresie. Podmioty pobierające opłaty będą musiały zamieszczać na swoich stronach internetowych wykaz wszystkich dostawców usługi EETS, z którymi zawarły umowę, oraz informacje o zasadach dostępu do obszaru EETS.

Senat przyjął bez poprawek dwie ustawy ratyfikacyjne przygotowane przez rząd. Pierwsza to ustawa o ratyfikacji Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Federalną Demokratyczną Republiką Etiopii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu podpisanej w Addis Abebie dnia 13 lipca 2015 r. Jest to pierwsza umowa między Polską a Etiopią regulująca kwestie podatkowe. Dokument został wynegocjowany w oparciu o aktualną wersję Modelowej Konwencji Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w sprawie podatku od dochodu i majątku z 2010 r. W przypadku Polski Konwencja dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) oraz podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Jeśli chodzi o Etiopię, uregulowane zostały podatek od dochodu i zysku oraz podatek od działalności górniczej, wydobycia ropy naftowej i rolnictwa. W Konwencji określono też reguły ustalania rezydencji podatkowej, opodatkowanie dochodów z pracy najemnej oraz emerytur.

Druga to ustawa o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Demokratyczno-Socjalistycznej Republiki Sri Lanki w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, podpisanej w Kolombo dnia 6 października 2015 r. Postanowienia umowy oparte zostały na Modelowej Konwencji OECD oraz na Modelowej Konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych. Obecnie obowiązująca umowa między Polską a Sri Lanką w kwestiach podatkowych podpisana została w 1980 r. i nie jest dostosowana do aktualnego stanu prawnego. Ustawa określa zakres i zasady opodatkowania podatkami dochodowymi (w Polsce podatek dochodowy od osób fizycznych i podatek dochodowy od osób prawnych) podmiotów mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w jednym lub obu umawiających się państwach. Reguluje m.in. zasady opodatkowania zysków przedsiębiorstw, zysków z przeniesienia własności, zysków z pracy najemnej, wynagrodzeń dyrektorów, transportu międzynarodowego oraz wynagrodzeń artystów i sportowców.

Senat uchwalił opinię o niezgodności z zasadą pomocniczości projektu Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 grudnia 1996 r. dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług COM(2016)128. Projekt opinii został wniesiony przez senacką Komisję Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej. Senatorowie napisali w nim, że projektowana dyrektywa rozszerza na podwykonawców z innych państw członkowskich obowiązek stosowania wymogów określonych w przepisach ustawowych, wykonawczych i administracyjnych, ale także w umowach zbiorowych, niestosowanych dotychczas powszechnie w stosunku do podwykonawców. Zdaniem senatorów, jest to ograniczenie dowolności określania takiego obowiązku przez państwa członkowskie, bowiem Komisja nie uzasadniła w sposób przekonujący, że w tym przypadku pełna harmonizacja przyczyni się do lepszej ochrony pracowników. „Państwa członkowskie mogą już teraz samodzielnie kształtować zakres obowiązków podwykonawców w tej dziedzinie, a obecne brzmienie dyrektyw pozwala im na zmniejszenie tego zakresu w stosunku do usługodawców z innych państw członkowskich. Z tego względu ta kwestia powinna zostać pozostawiona do regulacji przez państwa członkowskie, z zachowaniem możliwości objęcia podwykonawców z innych państw członkowskich wszystkimi wymogami wynikającymi z umów (układów zbiorowych) niewiążących powszechnie" – czytamy w projektowanej opinii. Senatorowie kwestionują też ograniczanie możliwości samodzielnego ustalenia przez państwo członkowskie, czy pracownicy delegowani zatrudnieni przez agencje pracy tymczasowej muszą spełniać wymogi unijne. Obecnie taki obowiązek ma charakter fakultatywny. Pozwala to państwu członkowskiemu na samodzielną ocenę konieczności wprowadzenia tego wymogu, ze względu, na przykład, na lokalne uwarunkowania rynku pracy. Senatorzy napisali w projekcie, że ingerencja prawodawcy unijnego nie wydaje się tutaj konieczna. Ich zdaniem, projektowana regulacja narusza zasadę pomocniczości.

Izba podjęła trzy uchwały. Pierwsza to uchwała z okazji 225. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja, wniesiona przez senacką Komisję Kultury i Środków Przekazu. W uchwale senatorowie przypominają o przypadającej w tym roku 225. rocznicy uchwalenia przez Sejm Wielki Konstytucji 3 Maja, pierwszej w Europie i drugiej na świecie, po konstytucji amerykańskiej, nowożytnej ustawy zasadniczej epoki Oświecenia. „Dokument ten stanowił swoistą odpowiedź na stale pogarszającą się sytuację wewnętrzną i międzynarodową, w jakiej znalazła się Rzeczpospolita Obojga Narodów w drugiej połowie XVIII wieku. Wprowadzone ustawą reformy dawały nadzieję na pokojową zmianę panującego w kraju ustroju politycznego, łącząc chrześcijańskie tradycje polskiej państwowości z ujętymi w demokratycznych normach prawnych ideami silnego i nowoczesnego państwa. Choć ostatecznie dzieło Konstytucji 3 Maja zostało zniweczone przez niechętne zmianom siły polityczne wsparte zbrojną interwencją sąsiednich mocarstw, to jednak trwale zaszczepiło w narodzie wartości, które po 123 latach zaborów umożliwiły odrodzenie państwa polskiego"- czytamy w dokumencie. Senat składa hołd twórcom i obrońcom Konstytucji 3 Maja, których dorobek oraz dziedzictwo pozwoliły polskiemu narodowi przetrwać dziejowe przeciwności, stając się fundamentem suwerennego, demokratycznego państwa i społeczeństwa obywatelskiego.

Druga to uchwała w sprawie zmiany Regulaminu Senatu, wniesiona przez grupę senatorów. Wprowadza ona zmiany w Regulaminie w związku z przejęciem przez Senat zadań związanych z opieką nad Polonią oraz Polakami za granicą.

Trzecia to uchwała w 95. rocznicę wybuchu III Powstania Śląskiego, przygotowana przez grupę senatorów. Przypomina ona wydarzenia z nocy z 2 na 3 maja 1921 r., kiedy to na Górnym Śląsku wybuchło III Powstanie Śląskie. Ślązacy po raz trzeci podjęli zbrojną walkę o przyłączenie do Polski. W uchwale senatorowie napisali m.in.: „Nie godząc się na +okucie w kajdany germańskie+ – jak pisał w swojej odezwie do rodaków przywódca powstania Wojciech Korfanty – Ślązacy w zbrojnym zrywie zmienili bieg historii. Powstanie trwało 2 miesiące. Uczestniczyło w nim 65 tysięcy Polaków, ponad 1,2 tysiąca zginęło. Ich krwawa ofiara nie poszła na marne. Skutkiem powstania był nowy podział obszaru plebiscytowego: Polsce przyznano blisko 1/3 jego terytorium z prawie połową ludności i z większością górnośląskich zakładów przemysłowych – kopalń, hut i stalowni. Stały się one podstawą suwerenności gospodarczej i rozwoju II Rzeczypospolitej. Tak podsumował to Wojciech Korfanty: +Cud nad Wisłą uratował Polskę od zguby, cud nad Odrą dał Polsce Śląsk+. W 95. rocznicę wybuchu III Powstania Śląskiego Senat oddał hołd bohaterskim Ślązakom, którzy, wierni ojczyźnie, walką zbrojną potwierdzili polskość Górnego Śląska.

Źródło: Senat RP