16 kwietnia 2018 r. zakończyło się 59. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła 14 ustaw, w tym nowelizacje ustaw dotyczących sądownictwa. Zdecydowała też o wniesieniu do Sejmu 2 projektów ustaw i zmieniła składy swoich komisji.

Pierwszego dnia obrad, 11 kwietnia 2018 r., Senat podjął uchwałę o powołaniu Zgromadzenia Parlamentarnego Rzeczypospolitej Polskiej i Gruzji (projekt senatora Jana Marii Jackowskiego). Zadaniem zgromadzenia będzie rozpatrywanie spraw interesujących Sejm i Senat oraz parlament Gruzji, a także przyjmowanie wspólnych stanowisk.

13 kwietnia 2018 r., w przypadającym tego dnia Narodowym Dniu Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, Senat minutą ciszy uczcił pamięć senatorów II RP zamordowanych przez NKWD w 1940 r.

W ostatnim dniu posiedzenia Izba w wyniku głosowań wprowadziła poprawki do następujących ustaw.

Z 39 zmianami, głównie o charakterze techniczno-legislacyjnym, przyjęto nowelizację ustawy o usługach płatniczych (projekt rządowy). Senatorowie postanowili m.in., że Komisja Nadzoru Finansowego będzie sprawowała nadzór, a nie wyłącznie kontrolę nad przestrzeganiem przepisów dotyczących rozpatrywania reklamacji. Nowela wdraża do polskiego porządku prawnego unijną dyrektywę w sprawie usług płatniczych, mającą na celu utworzenie jednolitego rynku płatności w UE. Po wdrożeniu dyrektywy konsumenci będą lepiej chronieni przed nadużyciami finansowymi w obrocie bezgotówkowym. Ustawa tworzy ramy prawne działania nowych usługodawców na rynku usług płatniczych. Rozszerza katalog usług płatniczych o usługi inicjowania transakcji płatniczej i dostępu do informacji o rachunku, modyfikuje zasady odpowiedzialności za nieautoryzowaną transakcję, wprowadza tzw. małą instytucję płatniczą, nakłada na operatorów bankowych nowe obowiązki w zakresie zapewnienia przejrzystości. Zwiększa także prawa konsumentów wysyłających przelewy i przekazy pieniężne poza UE.

17 poprawek wprowadzono do ustawy o zmianie ustawy o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Jedna ze zmian przewiduje, że maszynista nie odpowie za wykroczenie, jeśli rozpocznie przewóz towarów koleją bez numeru referencyjnego lub dokumentu potwierdzającego przesunięcie wewnątrzmagazynowe. Kolejna zakłada, że w przypadku braku zgłoszenia do rejestru ujawnionego nie podczas kontroli na drodze, a w trakcie postępowania podatkowego nie zostanie wymierzona kara pieniężna jedynie wtedy gdy nie doszło do uszczuplenia zarówno w podatku VAT, jak i w podatku akcyzowym. Nowela tworzy system monitorowania kolejowych przewozów tzw. towarów wrażliwych (paliwa silnikowe i ich pochodne, w tym biodiesel; dodatki do paliw; oleje smarowe; odmrażacze na bazie alkoholu etylowego; rozcieńczalniki i rozpuszczalniki; alkohol etylowy częściowo i całkowicie skażony; susz tytoniowy), a także produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych, zagrożonych brakiem dostępności w Polsce w związku z ich wywozem za granicę. Ze względu na specyfikę przewozów kolejowych kontrola będzie prowadzona np. na bocznicach kolejowych, w miejscu dostarczenia towarów lub w kolejowych oddziałach celnych (tzw. oddziały graniczne). Jeśli chodzi o monitorowanie przewozu produktów leczniczych, to każdy przedsiębiorca będzie musiał zgłosić głównemu inspektorowi farmaceutycznemu zamiar wywozu tych towarów z Polski. Ma to ograniczyć wywóz specjalistycznych i nowoczesnych leków, głównie ratujących życie, za granicę. Jeśli środek transportu wraz z towarem nie zostanie przedstawiony do wskazanego miejsca w określonym czasie, na przewoźnika zostanie nałożona kara 20 tys. zł. Jeżeli transport zarejestrowany w ramach tranzytu przez Polskę zginie, kara wyniesie 100 tys. zł.

Z 7 zmianami poparto ustawę o zmianie ustawy – Prawo telekomunikacyjne oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Przyjęte poprawki przewidują one m.in., że prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej w uzgodnieniu z ministrem właściwym ds. energii w ciągu 60 dni od dnia ogłoszenia ustawy zarezerwuje częstotliwości na rzecz zmniejszenia czasu reakcji w przypadku wystąpienia awarii sieci dystrybucyjnych i lepszej koordynacji prac naprawczych. Celem noweli jest kompleksowa ochrona konsumentów na rynku telekomunikacyjnym i wyposażenie prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej w dodatkowe skuteczne narzędzia. Zmiany dotyczą usług tzw. premium rate, czyli drogich, dodatkowo płatnych sms. Na podstawie noweli możliwe będzie ustalenie dodatkowych progów kwotowych. Jeśli abonent nie określi żadnego progu, progiem domyślnym będzie 35 zł. Nowela przewiduje konieczność poinformowania abonenta o przekroczeniu przez niego tego progu i automatycznej blokady połączeń na numery premium. Ustawa wprowadza także całkowity zakaz usług premium rate niewpisanych do rejestru usług, prowadzonego przez prezesa UKE. Za nieprzestrzeganie go będą grozić kary.

Bez poprawek przyjęto 11 ustaw:

Ustawa o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw (projekt prezydencki) umożliwia obywatelom skuteczne odzyskiwanie kwot transakcji płatniczych wykonanych z użyciem błędnych numerów rachunków, których to kwot zlecającym przelew nie udało się odzyskać w wyniku działań podejmowanych przez ich bank lub SKOK. W myśl nowelizacji właściciel konta, na które trafiła błędna wpłata, otrzyma od banku natychmiast informację, że to nie jego pieniądze. Ustawa wprowadza też możliwość egzekucji tych środków, jeśli błędny adresat nie będzie chciał ich dobrowolnie oddać.

Nowelizacja kodeksu wykroczeń (projekt poselski) modyfikuje przepisy, które nie spełniają zasady prawidłowej legislacji, wskazanej w art. 2 konstytucji. Modyfikacja polega na uporządkowaniu odesłań do poszczególnych artykułów kodeksu.

Ustawa o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (projekt poselski) przewiduje zwolnienie z opłat od pozwów o ochronę dobrego imienia RP lub narodu polskiego, gdy sprawa dotyczy walki z okupantami, nazizmem i komunizmem, wniesionego przez kombatanta lub jego dzieci, a także osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, których statutowym celem jest ochrona patriotycznych tradycji zmagań narodu polskiego z nazizmem i komunizmem. Zwolnione z opłat będą też pozwy o roszczenie majątkowe z tytułu zbrodni ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennej lub zbrodni agresji, a także o ochronę dobrego imienia RP lub narodu polskiego.

Ustawa o zmianie ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) stanowi kolejny etap reformy więziennictwa. Przewiduje utworzenie uczelni wyższej Służby Więziennej, kształcącej na studiach I i II stopnia jej przyszłą kadrę. Uczelnia ma być nadzorowana przez ministra sprawiedliwości i działać na wzór sprawdzonych rozwiązań, czyli specjalistycznych uczelni Policji, Straży Pożarnej oraz Sił Zbrojnych. Na mocy nowelizacji zmienią się również zasady rekrutacji kandydatów do SW poprzez wprowadzenie częściowego naboru do służby kandydackiej w ramach powołanej uczelni. Scentralizowany nabór do Służby Więziennej będzie przeprowadzał dyrektor generalny lub dyrektor okręgowy Służby Więziennej, a nie – jak obecnie ‒ kierownik jednostki, do której planowane jest przyjęcie kandydata.

Nowelizacja ustawy o publicznym transporcie zbiorowym (projekt rządowy) dostosowuje polskie prawo do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE w zakresie otwarcia rynku krajowych usług kolejowego transportu pasażerskiego. Ustawa zmienia zasady bezpośredniego zawierania umów w transporcie kolejowym, w trybie bezprzetargowym będzie to możliwe na dotychczasowych zasadach do 24 grudnia 2023 r. Po tej dacie bezpośrednie udzielanie zamówień możliwe będzie tylko w wypadkach wymienionych w ustawie. Organizator publicznego transportu zbiorowego zostanie zobowiązany do udostępniania zainteresowanym podmiotom informacji istotnych przy przygotowywaniu oferty, w tym specyfikacji infrastruktury. Na mocy noweli rozszerzono informacje, jakie powinno zawierać ogłoszenie o zamiarze przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia na wykonywanie publicznego transportu zbiorowego lub o zamiarze bezpośredniego zawarcia umowy o świadczenie usług publicznych.

Ustawa o zmianie ustawy o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” oraz ustawy o transporcie kolejowym (projekt rządowy) ma usprawnić budowę tuneli kolejowych i poprawić opiekę nad zabytkami kolejnictwa. W noweli przewidziano ułatwienia w prowadzeniu inwestycji związanych z budową tuneli kolejowych. Nie trzeba będzie wywłaszczać właścicieli nieruchomości znajdujących się nad tunelem. Wprowadzono także zapisy dotyczące definicji pojazdu turystycznego i pojazdu historycznego, a także ułatwiające dopuszczenie tego typu pojazdów do eksploatacji. Nowela przewiduje też nowe rodzaje wsparcia dla funkcjonowania kolei historycznych i turystycznych ‒ nieodpłatne przekazywanie przez PKP zbędnego mienia ruchomego i materiałów pozostałych po remontach i modernizacji infrastruktury kolejowej na rzecz organizacji pozarządowych działających w danym obszarze.

Ustawa o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji (projekt senacki) zwiększa dostępność programów telewizyjnych dla osób niedowidzących i niedosłyszących. Obecnie nadawcy programów telewizyjnych są obowiązani do zapewniania dostępności programów dla osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji narządów wzroku i słuchu przez odpowiednie udogodnienia: audiodeskrypcję, napisy dla niesłyszących i tłumaczenia na język migowy, tak aby co najmniej 10% kwartalnego czasu nadawania programu, z wyłączeniem reklam i telesprzedaży, miało takie udogodnienia. Na mocy nowelizacji wartość ta zostaje zwiększona co najmniej do 50% kwartalnego czasu nadawania programu, z wyłączeniem reklam i telesprzedaży. Ma być osiągana stopniowo do 2024 r.

Ustawa o zmianie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz ustawę o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego (projekt poselski) umożliwia publikację wyroków TK z 9 marca, 11 sierpnia i 7 listopada 2016 r. (sygn. akt K 47/15, K 39/16 i K 44/16). Jak wskazano w uzasadnieniu noweli, jej autorzy „stoją na stanowisku, że choć publikacja rozstrzygnięć TK z 9 marca, 11 sierpnia i 7 listopada 2016 r., co do zasady nie jest konieczna z punktu widzenia polskiego prawa, to istnieją powody, dla których może to być pod pewnymi warunkami pożądane”. Rozwiązanie to powinno przyczynić się do zakończenia sporu o TK i wzmocnienia jego pozycji ustrojowej, a także poprawy sytuacji Polski w sporze z Komisją Europejską.

Ustawa o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym (projekt poselski) wprowadza zmiany o charakterze doprecyzowującym, umożliwiające sprawne stosowanie przewidzianych w niej procedur. Nowelizacja ma na celu zapewnienie realizacji zasady autonomii budżetowej Izby Dyscyplinarnej SN. Przewiduje, że prezes SN, kierujący Izbą Dyscyplinarną, będzie samodzielnie – bez udziału czy upoważnienia I prezesa SN – dysponował budżetem związanym z jej funkcjonowaniem. Nowela zawiera także regulację mającą zagwarantować, że obsadzenie stanowisk I prezesa SN lub prezesa SN nastąpi w trybie nowej ustawy o Sądzie Najwyższym. Zgodnie z dotychczas obowiązującą ustawą o SN, wybór ławników do tego sądu Senat ma przeprowadzić w ciągu trzech miesięcy. W noweli przewidziano w związku z tym możliwość orzekania w okresie przejściowym przez ławników z Sądu Okręgowego w Warszawie i Sądu Okręgowego Warszawa-Praga nie tylko w sprawach dyscyplinarnych, lecz także w sprawach skarg nadzwyczajnych. Ponadto zdecydowano, że ławników do SN Senat ma wybierać w głosowaniu jawnym, a nie – jak przewiduje ustawa obecnie – tajnym.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz ustawy o Sądzie Najwyższym (projekt poselski) przewiduje 2-stopniową procedurę konsultacji przy odwoływaniu prezesów i wiceprezesów sądów. Zgodnie z nią, minister sprawiedliwości najpierw zasięga opinii kolegium sądu, a jeżeli ta jest negatywna, zwraca się do Krajowej Rady Sądownictwa. KRS będzie mogła odmówić zgody większością 2/3 głosów, co będzie wiążące dla ministra. Nowelizacja zrównuje standardowy wiek przejścia w stan spoczynku do 65 lat dla sędziów kobiet i mężczyzn, ale pozostawia kobietom możliwość wyboru i wcześniejszego przejścia w stan spoczynku po ukończeniu 60 lat, niezależnie od stażu pracy. Zgodnie z nowymi przepisami, to KRS, a nie prezydent, będzie mogła wyrazić zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego po ukończeniu przez niego 65. roku życia. Decyzje Rady w tym zakresie mają być ostateczne. W noweli określono ponadto zasady zwoływania pierwszego posiedzenia Krajowej Rady Sądownictwa po zwolnieniu stanowiska jej przewodniczącego. Zwoływać je będzie pierwszy prezes Sądu Najwyższego na dzień przypadający nie później niż w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia stanowiska przewodniczącego. Jeśli tego nie zrobi, posiedzenie będzie mógł zwołać najstarszy wiekiem członek rady, będący sędzią lub sędzią w stanie spoczynku.

Ustawa o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) wprowadza nowy rodzaj umowy cywilnoprawnej dla pracowników sezonowych, która ma zastąpić dotychczas stosowaną umowę o dzieło. Rolnik będzie musiał płacić składki, zdrowotną i wypadkową, za pomocnika rolnika, czyli pracownika sezonowego. Osoba zatrudniona dorywczo będzie musiała rozliczyć się z podatku od dochodów osiągniętych w kraju, którego jest obywatelem.

Senat przyjął też 2 projekty ustaw, które zostaną wniesione do Sejmu. Projekt ustawy o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego oraz ustawy – Prawo o ruchu drogowym (projekt Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji) stanowi realizację wystąpienie rzecznika praw obywatelskich do marszałka Senatu z 21 stycznia 2017 r. Dzięki proponowanej nowelizacji członkowie Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, legitymujący się kartą kombatanta, kierujący pojazdem oznaczonym taką kartą, będą mogli nie stosować się do niektórych znaków drogowych, dotyczących zakazu ruchu lub postoju, na zasadach określonych dla osoby niepełnosprawnej posiadającej kartę parkingową, a kierującej pojazdem oznaczonym taką kartą. Projekt ustawy reguluje także wydawanie karty kombatanta i przesłanki utraty jej ważności. Projekt ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (projekt Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji) jest realizacją postulatu zawartego w petycji Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, odnoszącego się do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie przedłużania pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich. Projekt nowelizacji wprowadza rozróżnienie postanowienia o umieszczeniu nieletniego w schronisku od postanowień o przedłużeniu jego pobytu w takiej placówce. Postanowienie o przedłużeniu pobytu nieletniego w schronisku przed skierowaniem sprawy na rozprawę mogłoby przedłużyć ten pobyt na łączny okres nie dłuższy niż 3 miesiące.

Źródło: Senat RP