O wykorzystaniu matematyki w medycynie czy polityce rozmawiano w Senacie 5 marca 2019 r., podczas konferencji „Matematyka – wyzwania przyszłości w 100-lecie PTM”, zorganizowanej przez Komisję Nauki, Edukacji i Sportu oraz Polskie Towarzystwo Matematyczne.

„Dobry matematyk potrafi dostrzegać fakty, matematyk wybitny – analogie między faktami, a matematyk genialny – analogie między analogiami. W Polsce jest bardzo wielu genialnych matematyków” – mówił marszałek Stanisław Karczewski, otwierając konferencję. Marszałek podkreślił, że obchody 100. rocznicy powstania Polskiego Towarzystwa Matematycznego wpisują się w świętowanie 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę.

Prezes PTM prof. Wacław Marzantowicz podziękował Senatowi za ustanowienie roku 2019 Rokiem Matematyki w uznaniu zasług polskich matematyków dla światowej nauki.

Przewodniczący Komisji Nauki, Edukacji i Sportu senator Kazimierz Wiatr, przypominając osiągnięcia lwowskiej szkoły matematycznej, wskazał na potrzebę stwarzania warunków i atmosfery sprzyjającej rozwojowi matematycznych pasji dla młodych naukowców matematyków. „Budujemy społeczeństwo informacyjne i gospodarkę opartą na wiedzy, więc matematyka jest bardzo ważna” – podkreślił przewodniczący komisji nauki.

Wychodząc od encyklopedycznej definicji matematyki jako nauki dotyczącej prawidłowości rozumowania, prezes PTM prof. Wacław Marzantowicz z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu uznał ją za uniwersalny język nauki. Jej zakres jest szeroki i stale się powiększa. „Matematykę postrzega się jako niehumanistyczną, a przecież tworzą ją ludzie ze swoim humanizmem” – powiedział prezes PTM. Omówił również źródła matematyki, począwszy od powstania liczb, a potem pierwszych twierdzeń w starożytności. Przypomniał, że w okresie renesansu matematyka przeszła od opisu słowem do opisu poprzez wzory matematyczne, co pomogło znacznie skrócić zapis. „Rachunek prawdopodobieństwa powstał z powodu hazardu” – powiedział prezes PTM, omawiając przykłady praktycznego zastosowaniu matematycznego modelowania rzeczywistości. Wymienił m.in. wykorzystanie brachistochrony (krzywa najkrótszego spadku) do budowy zjeżdżalni czy filtru Kalmana (algorytm oszacowania przyszłego stanu układu na podstawie modelu układu dynamicznego) w GPS czy lotnictwie.

O tym, jak blisko jesteśmy matematyzacji raka, starał się przekonać dr Jan Poleszczuk z Instytutu Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN. Mówiąc o zastosowaniu matematyki we współczesnej onkologii, przedstawił wyzwania tej dziedziny medycyny. Modelowanie matematyczne jest wykorzystywane m.in. przy przeprowadzaniu prób klinicznych (testowanie działania leków, ich kombinacji), doborze terapii adaptacyjnych w chemioterapii, analizie odpowiedzi pacjentów onkologicznych na immunoterapię. Jak powiedział dr Jan Poleszczuk, bez metod matematycznych nie dałoby się przetworzyć ogromnej liczby danych w badaniach onkologicznych czy wykorzystać nowoczesnych technik obrazowania.

„Formalizm hamiltonowski: od mechaniki do chodzących robotów” to temat wystąpienia dr. hab. Piotra Miłosia z Instytutu Matematycznego PAN i Instytutu Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego. Omówił on zastosowanie algorytmu uczenia ze wzmocnieniem (samouczenie się maszyn).

Na wykorzystanie metod matematycznych w polityce wskazał dr hab. Wojciech Słomczyński z Centrum Badań Ilościowych nad Polityką Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przedstawił ukryte mechanizmy i wyniki badań nad tym, jaki system głosowania w Radzie Unii Europejskiej jest sprawiedliwy, który kraj straci, a który zyska siłę głosu w Radzie Unii Europejskiej po brexicie, jak sprawiedliwie podzielić miejsca w Parlamencie Europejskim, czym się bardziej kierują europosłowie podczas głosowania – interesami narodowymi czy reprezentowaną frakcją, a także komu sprzyja metoda D'Hondta.

Źródło: Senat RP