7 lutego 2020 r. zakończyło się 4. posiedzenie Senatu, podczas którego rozpatrzono 15 ustaw. Izba odrzuciła 4 ustawy, 3 przyjęła bez poprawek, a do 8 wprowadziła zmiany. Senatorowie zdecydowali o wniesieniu do Sejmu 3 projektów ustaw i podjęli uchwałę okolicznościową.

Ustawy odrzucone przez Senat:

Ustawa o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz ustawy o opłatach abonamentowych (projekt poselski) przewiduje rekompensatę, w łącznej wysokości 1,95 mld zł, w 2020 r. dla TVP i Polskiego Radia w związku z utraconymi wpływami z opłat abonamentowych z tytułu zwolnień w roku 2020 z uwzględnieniem części rekompensaty niewypłaconych w latach 2018–19. Środki z rekompensaty Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji podzieli między jednostki publicznej radiofonii i telewizji z przeznaczeniem na wypełnianie misji publicznej. Nowela uchyla ponadto przepis ograniczający liczbę członków zarządu spółki TVP do 3 osób, co oznacza, że będą w tym wypadku stosowane przepisy kodeksu spółek handlowych.

Ustawa o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) wprowadza zmiany w strukturze organizacyjnej Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Zwiększa też rolę koordynacyjno-nadzorczą głównego inspektora sanitarnego, aby zapewnić skuteczny nadzór w zakresie zdrowia publicznego i podejmowanie decyzji umożliwiających bezzwłoczne i adekwatne do zagrożenia działanie służb sanitarno-epidemiologicznych w całym kraju. Nowela wzmacnia ponadto pozycję wojewody jako organu reprezentującego rząd w terenie.

Ustawa o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw (projekt poselski). Nowela zakłada m.in. wyodrębnienie 2 nowych działów administracji rządowej – „aktywów państwowych” i „klimatu”. Minister aktywów państwowych będzie mieć kompetencje inicjowania polityki państwa w zakresie gospodarowania mieniem państwowym, wykonywania praw majątkowych i osobistych przysługujących Skarbowi Państwa, a także ochrony interesów Skarbu Państwa. Będzie też mógł zgłaszać sprzeciw wobec decyzji o likwidacji przedsiębiorstwa państwowego. Zadania resortu klimatu to m.in.: wdrażanie polityki klimatycznej UE, ochrona i kształtowanie środowiska, racjonalne wykorzystywanie jego zasobów, kontrola przestrzegania wymagań ochrony środowiska i badania jego stanu, gospodarka odpadami, efektywność energetyczna oraz rozwój i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Ustawa wprowadza także zmiany w zakresie spraw objętych działem „członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej”. Najwięcej kontrowersji wzbudził zapis mówiący o tym, że opiekę nad Polonią i Polakami za granicą sprawują Senat i Prezes Rady Ministrów, co może skutkować zmniejszeniem funduszy polonijnych, którymi dysponować ma Senat.

Ustawa zmieniająca ustawę o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw (projekt poselski). Nowela przewiduje, że wszczęte przed końcem 2014 r., a dotąd niezakończone postępowania w sprawie koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin stałych będą prowadzone na podstawie obowiązujących wówczas przepisów. Pozwoli to uporządkować sytuację i zakończyć kilka ciągnących się od lat spraw dotyczących koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin stałych, głównie rud miedzi i srebra.

Ustawy przyjęte z poprawkami:

8 poprawek wprowadzono do ustawy o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (projekt rządowy). 2 z nich mają na celu wyłączenie finansowania tego świadczenia ze środków Funduszu Solidarnościowego. Pozostałe zmiany porządkują terminologię ustawy. Ustawa przewiduje, że emeryci i renciści corocznie będą otrzymywać dodatkowe świadczenie w wysokości najniższej emerytury. „Trzynastki” będą wypłacane w wysokości najniższej emerytury obowiązującej od 1 marca roku wypłaty dodatkowego świadczenia. W 2020 r. to 1200 zł brutto. Dodatkowe świadczenia otrzymają osoby pobierające emerytury i renty w systemie powszechnym, emerytury i renty rolników, służb mundurowych, emerytury pomostowe, świadczenia i zasiłki przedemerytalne, renty socjalne i strukturalne, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne, rodzicielskie świadczenia uzupełniające oraz renty inwalidów wojennych i wojskowych. Z kwoty świadczenia nie będą dokonywane potrącenia i egzekucje, nie będzie się jej wliczać do dochodu.

Z 8 poprawkami przyjęto ustawę o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2020 (projekt rządowy). Senat opowiedział się za wyrównaniem podwyżek dla nauczycieli od 1 stycznia, a nie od 1 września 2020 r., a także za zagwarantowaniem wyodrębnienia w budżecie ministra oświaty środków na doskonalenie zawodowe nauczycieli i nagrody za osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze w wysokości określonej w Karcie Nauczyciela i przy zastosowaniu kwoty bazowej obowiązującej 1 stycznia 2020 r. Jedna z poprawek ma na celu częściowe odmrożenie odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli. Inna przewiduje, że w 2020 r. rezerwa części oświatowej subwencji ogólnej może być zwiększona o 50 mln zł z rezerwy celowej budżetu państwa. Kolejna zakłada utrzymanie kontroli parlamentarnej nad przenoszeniem przez ministrów finansów i obrony narodowej wydatków zaplanowanych w części: obrona narodowa. Następna zmiana ma na celu odmrożenie odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Jedna z poprawek przewiduje, że środki Funduszu – Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców moga być wydatkowane tylko na te cele, dla których został on utworzony. Ustawa ściśle wiąże się z projektem budżetu na rok 2020. Najważniejsze zmiany w ustawie to m.in. regulacje dotyczące Funduszu Pracy, przewidujące, że ponad 2,2 mld zł z jego środków zostanie przeznaczone na finansowanie staży podyplomowych oraz szkoleń specjalizacyjnych lekarzy i lekarzy dentystów oraz specjalizacji pielęgniarek i położnych. 310 mln zł z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych zostanie przekazane na refundację pracodawcom wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne młodocianych pracowników. Ustawa zapewnia również środki na wypłatę ekwiwalentów pieniężnych z tytułu prawa do bezpłatnego węgla w części budżetowej prezesa ZUS. Umożliwia ponadto finansowanie wydatków (433,1 mln zł) na modernizację wyposażenia służb podległych resortowi spraw wewnętrznych i administracji w ramach „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa”. Ustawa określa także na 30 września 2020 r. termin wypłaty podwyżki wynagrodzeń nauczycieli w związku z kwotą bazową i obowiązek wyrównania od 1 września 2020 r.

Do ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) wprowadzono 22 poprawki, w większości legislacyjne i doprecyzowujące. Senatorowie zdecydowali m.in., że sądy własności intelektualnej powinny mieć większą elastyczność w formułowaniu treści postanowień, aby obowiązek udzielenia informacji był lepiej dostosowany do zakresu ochrony prawnej dotyczącej praw autorskich. Nowelizacja w ramach sądownictwa powszechnego tworzy odrębne jednostki organizacyjne, które miałyby się zajmować sprawami z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych (własność intelektualna), własności przemysłowej i powiązanych z nimi spraw dotyczących nieuczciwej konkurencji oraz pewne kategorie spraw o ochronę dóbr osobistych. Chodzi np. o bezprawne wykorzystywanie praw autorskich i znaków towarowych, kopiowanie produktów, nieuprawnione korzystanie z cudzych wynalazków, a także o wykorzystywanie dobra osobistego w celach reklamowych lub naruszenie dobra osobistego w związku z działalnością naukową i wynalazczą.

Z 1 poprawką przyjęto ustawę o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Zmierza ona do utrzymania przepisu, na podstawie którego wojewoda ma wszczynać z urzędu postępowanie w sprawie potwierdzenia nabycia przez gminy własności nieruchomości, które stały się ich własnością z mocy prawa, i nie zostały objęte spisami inwentaryzacyjnymi przekazanymi wojewodzie do 31 grudnia 2005 r. Ustawa ma na celu eliminowanie wykluczeń komunikacyjnych, m.in. dzięki powstrzymaniu degradacji infrastruktury kolejowej. Tereny kolejowe, które są niewykorzystywane, zostaną przywrócone do ponownego użytku na cele transportowe. Możliwe będzie też przekazywanie linii kolejowych do nieodpłatnego korzystania przez samorządy. Ograniczy się też likwidację linii kolejowych pod warunkiem uzyskania zgody ministra infrastruktury. Samorządy województw, które będą mogły realizować przewozy kolejowe dalej niż do najbliższej stacji za granicą województwa, otrzymają wsparcie, co poprawi komunikację na terenach pozbawionych dogodnych połączeń kolejowych.

Do ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (projekt rządowy) wprowadzono 13 poprawek, przede wszystkim o charakterze legislacyjnym i doprecyzowującym, zapewniającym właściwe odesłania i konsekwencję terminologiczną. Zaproponowano też vacatio legis dla przepisów represyjnych. Ustawa dostosowuje działania Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w zakresie nadzoru nad zdrowiem roślin do zadań właściwych organów i państw członkowskich Unii Europejskiej. Kontrole będzie przeprowadzał wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa. Ten organ, tak jak dotychczas, ma wydawać decyzje administracyjne, a także świadectwa fitosanitarne eksportowe i reeksportowe. Będzie też prowadzić urzędowy rejestr podmiotów profesjonalnych, który zastąpi rejestr przedsiębiorców, prowadzony na podstawie ustawy o ochronie roślin. Laboratoria Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa będą podlegać głównemu inspektorowi ochrony roślin i nasiennictwa. Wiąże się to z unijnym przepisem dotyczącym akredytacji analitycznych, które będą obowiązywać od 2022 r.

Z 15 poprawkami przyjęto ustawę o ochronie roślin przed agrofagami (projekt rządowy). Głównie mają one charakter legislacyjny i redakcyjny. Jedna ze zmian uzależnia obowiązek zapłaty kary administracyjnej od prawomocnego zakończenia postępowania, kolejna wprowadza vacatio legis dla przepisów represyjnych. Ustawa wprowadza rozwiązania, mające na celu ograniczenie ryzyka zawleczenia do Polski nowych agrofagów, wirusów, bakterii, grzybów, organizmów grzybopodobnych, nicieni, owadów i roztoczy, atakujących rośliny. Określa właściwość organów w zakresie ochrony roślin przed agrofagami, określonym w unijnych rozporządzeniach w sprawie środków ochronnych przeciwko agrofagom roślin i w sprawie kontroli urzędowych dotyczących m.in. zdrowia roślin i środków ich ochrony. Agrofagi to patogeny, szkodniki i chwasty zmniejszające plony roślin uprawnych. Stwierdzenie obecności agrofagów w danym kraju przekłada się na możliwości eksportu płodów rolnych.

Przyjęta z 11 poprawkami ustawa o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) ma na celu uproszczenie procesu inwestycyjnego. Senat zaproponował m.in. wprowadzenie dodatkowej przesłanki, od której uzależnia się wszczęcie uproszczonego postępowania legalizacyjnego; chodzi o zgodność budowy z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego albo decyzją o warunkach zabudowy. Kolejna poprawka wyklucza prowadzenie uproszczonego postępowania legalizacyjnego wobec samowoli budowlanych na terenach rodzinnych ogrodów działkowych. Nowelizacja przewiduje zmiany, dotyczące m.in. procedury odstępstw od przepisów techniczno-budowlanych, zasad sporządzania projektu budowlanego, przeniesienia decyzji pozwolenia na budowę, samowoli budowlanych, uregulowania kwestii nielegalnego użytkowania obiektu czy doprecyzowania przepisów niejasnych i budzących wątpliwości. Wprowadza regulacje służące zwiększeniu bezpieczeństwa pożarowego i sprawności przebiegu procesu inwestycyjnego, np. przyłączenia do sieci elektroenergetycznych, gazowych, ciepłowniczych wodociągowych i kanalizacyjnych. Dzieli projekty budowlane na projekty: zagospodarowania działki lub terenu, architektoniczno-budowlany i techniczny.

Do ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów (projekt rządowy) wprowadzono poprawkę rozszerzającą katalog lokali, których remont uprawnia do uzyskania premii remontowej przez jednostkę samorządu terytorialnego lub spółkę należącą w 100% do samorządu gminnego, m.in. o lokale będące w zasobach towarzystw budownictwa społecznego. Nowelizacja ma wesprzeć m.in. samorządy w przeprowadzaniu remontów mieszkalnych budynków komunalnych. Przewiduje m.in. pomoc dla samorządów w prowadzeniu remontów mieszkalnych budynków komunalnych i wsparcie dla właścicieli budynków powstałych w prefabrykowanej wielkopłytowej technologii. Zmieni się sposób naliczania premii za kompleksową termomodernizację. Można będzie uzyskać wsparcie na montaż mikroinstalacji OZE. Nowela służy zwiększeniu efektywności interwencji publicznych realizowanych ze środków Funduszu Termomodernizacji i Remontów, który jest jednym z instrumentów finansowych wspierających poprawę stanu technicznego zasobów mieszkaniowych i warunków zamieszkania. Ma również pomóc w realizacji zintegrowanych projektów rewitalizacji, przywracających funkcje mieszkaniowe na obszarach zurbanizowanych i zdegradowanych społecznie.

Ustawy przyjęte bez poprawek:

Ustawa o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) modyfikuje obecnie obowiązujące zasady waloryzacji emerytur i rent. Przewiduje, że od 1 marca wszystkie emerytury i renty wzrosną o 3,24%, nie mniej niż o 70 zł brutto (35 zł w wypadku emerytury częściowej i 52,50 zł w wypadku renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy i renty inwalidzkiej III grupy). Do 1200 zł wzrosną najniższe emerytury, renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renty rodzinne i renty socjalne, do 900 zł – renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Dodatki do emerytur i rent zostaną podwyższone procentowym wskaźnikiem waloryzacji. Większą podwyżkę otrzyma około 6,2 mln emerytów i rencistów, których świadczenie nie przekracza 2160,49 zł brutto. Nowelizacja podwyższa także do 1700 zł próg uprawniający do wypłaty świadczenia dla osób w wieku 18 lat niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Ustawa o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) zakłada, że rolnicy hodujący krowy i świnie będą mogli otrzymać dodatkowe wsparcie finansowe, jeśli poprawią warunki utrzymania zwierząt, np. zwiększą powierzchnię przypadającą na 1 zwierzę co najmniej o 20% ponad wymogi minimalne albo umożliwią zwierzętom dostęp do pastwiska lub wybiegu. Rolnik dostanie dopłatę w wysokości 185 zł rocznie do krowy mlecznej, jeżeli będzie ją wypasał minimum 120 dni, dopłata do krów mlecznych utrzymywanych grupowo w budynkach wyniesie 595 zł rocznie. Rolnik otrzyma dopłatę do krów „mamek” w wysokości 329 zł rocznie, jeśli poza okresem wypasu zapewni im dostęp do środowiska zewnętrznego. Dopłaty dla hodowców trzody wyniosą: 301 zł rocznie do lochy, a 24 zł do tucznika. O dopłatę do dobrostanu krów i świń będzie się można ubiegać w ramach wniosku od dopłaty bezpośrednie. Na dodatkowe dopłaty przeznaczono 50 mln euro w ramach działania „Dobrostan zwierząt” z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–20.

Ustawa o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) przewiduje, że Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych będzie kontrolowała żywność zarówno na etapie produkcji i przetwarzania, jak i dystrybucji, co umożliwi szybsze reagowanie na pojawiające się na rynku nieprawidłowości, a w rezultacie – efektywniejszą eliminację produktów niespełniających standardów jakościowych.

Senat zdecydował ponadto o wniesieniu do Sejmu 3 projektów ustaw.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych (inicjatywa Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej) zakłada zmniejszenie z 60 do 40% limitu udziału środków jednostek samorządu terytorialnego w finansowaniu przedsięwzięć dotowanych z budżetu UE, od którego stosuje się wyłączenie z indywidualnego wskaźnika zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego. Obecnie unijne dofinansowanie wynosi średnio 40–50% kosztów realizacji projektu, co powoduje, że nie są one wyłączane z indywidualnego zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego. Zmiana ma się przyczynić do większego wykorzystania przez samorządy środków UE, a także zachęcić do długofalowych inwestycji.

Projekt ustawy o łódzkim związku metropolitalnym (inicjatywa Komisji Ustawodawczej) określa zasady, tryb tworzenia i funkcjonowania łódzkiego związku metropolitalnego. Ma być to zrzeszenie gmin województwa łódzkiego (Łódź i gminy powiatów: zgierskiego, pabianickiego, łódzkiego wschodniego oraz brzezińskiego), charakteryzujących się „istnieniem silnych powiązań funkcjonalnych oraz zaawansowaniem procesów urbanizacyjnych, położonych na obszarze spójnym pod względem przestrzennym, który zamieszkuje co najmniej 1 mln mieszkańców”. Projekt przewiduje ponadto, że wysokość udziału związku metropolitalnego we wpływach z podatku PIT od jego płatników zamieszkałych na obszarze związku w roku, w którym go utworzono, wyniesie 0,2%, a w latach następnych – 5%.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym (inicjatywa Komisji Ustawodawczej) przewiduje uniezależnienie wydania pojazdu od uiszczenia opłaty za jego usunięcie i parkowanie. Nakłada na właściciela obowiązek wniesienia opłaty w ciągu 7 dni od wydania pojazdu. Senat IX kadencji wniósł do Sejmu taki sam projekt ustawy, ale nie został on rozpatrzony. Projekt wykonuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 5 grudnia 2018 r.

Senat podjął także uchwałę w setną rocznicę Zaślubin Polski z Morzem 10 lutego 1920 roku w Pucku (inicjatywa grupy senatorów), w której oddaje hołd wszystkim, którzy od 1772 r. do 10 lutego 1920 r. czynili starania, aby zrealizowało się marzenie pokoleń czasu zaborów i Pomorze wróciło w granice Rzeczypospolitej, zyskującej dzięki temu możliwość swobodnego rozwoju nad Bałtykiem. Przypomniano wydarzenia historyczne, a także bohaterską i patriotyczną postawę miejscowych Polaków i Kaszubów, które po latach zaborów doprowadziły do przyłączenia Pomorza do Polski.

Źródło: Senat RP
Foto: M. Józefaciuk Kancelaria Senatu