Wieczorem 18 czerwca 2020 r. zakończyło się 12. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła na tym posiedzeniu 10 ustaw, do 7 wprowadziła poprawki, w tym do ustaw związanych z pomocą w zwalczaniu skutków pandemii.

Senatorowie zdecydowali o wniesieniu do Sejmu 2 projektów ustaw, podjęli też uchwałę o znaczeniu edukacji europejskiej.

Senat jednogłośnie wybrał senator Marię Koc (PiS) na przewodniczącą Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności.

Senatorowie wprowadzili 126 poprawek do ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 (projekt rządowy). Uznano m.in., że dopłaty powinny być dokonywane do kredytów, w odniesieniu do których nie ma zaległości w spłacie. Podmiotem udzielającym dopłaty, stanowiącej pomoc publiczną dla przedsiębiorcy, powinien być, zdaniem Senatu, Bank Gospodarstwa Krajowego. Senatorowie zgłosili także szereg poprawek związanych z restrukturyzacją kredytów. Mają one na celu zapobieżenie kryzysom w małych bankach spółdzielczych. Izba opowiedziała się za tym, by samorządy, przez wszystkie miesiące, w których straciły co najmniej 20% dochodów w stosunku do analogicznego okresu 2019 r., nie opłacały tzw. janosikowego. Senat uznał również, aby do dochodów, które jednostka samorządu terytorialnego może uzyskać, nie zaliczało się skutków finansowych wynikających z udzielenia ulg podatkowych i ulg w spłacie zobowiązań podatkowych na podstawie przepisów szczególnych wydanych w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii albo stanu klęski żywiołowej. Izba wprowadziła także poprawki, które zapewniają odliczenia podatkowe dla podatników wspierających podmioty wykonujące działalność leczniczą, Agencję Rezerw Materiałowych oraz Centralną Bazę Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych, w związku z epidemią COVID-19, w wypadku gdy przekazanie darowizny nastąpiło przy udziale organizacji pożytku publicznego. Senat uznał także, że szeroko rozumiane instytucje kultury powinny mieć możliwość uzyskania świadczeń na rzecz ochrony swoich miejsc pracy. Senat zaproponował ponadto poprawki, rozszerzające możliwość korzystania z rozwiązań zawartych w tzw. tarczy przez organizacje pozarządowe. Za zasadne uznano, aby w dobie kryzysu wywołanego skutkami COVID-19 przesunąć termin wprowadzania pracowniczych planów kapitałowych w jednostkach samorządu terytorialnego o rok. Senatorowie zdecydowali także o dodaniu do specustawy COVID-19 rozwiązania zwiększającego przejrzystość zamówień udzielanych w związku z pandemią. Inne poprawki Senatu dotyczą ochrony polskich firm przed wrogim przejęciem. Zdecydowano również, aby limit odprawy, odszkodowania albo innego świadczenia wypłacanego w związku z rozwiązaniem stosunku pracy na podstawie art. 15gd specustawy COVID-19 nie miał zastosowania do osób powyżej 65. roku życia oraz osób przechodzących na emeryturę w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Senat wprowadził też poprawkę ograniczającą możliwość składania wniosków o zawieszenie wykonania umowy kredytowej najpóźniej do 30 września 2020 r. Oświadczenie kredytobiorcy o utracie pracy albo źródła dochodów, ubiegającego się o zawieszenie wykonania umowy kredytowej, ma być składane pod rygorem odpowiedzialności karnej. Izba uznała ponadto, że zmiana przepisów kodeksów: wykroczeń, karnego i postępowania karnego, postępowania cywilnego, prawa o ustroju sądów powszechnych oraz prawa budowlanego nie powinna następować w trybie tzw. tarczy 4.0 i wykreśliła z niej przepisy zmieniające te ustawy. Senat przyjął również szereg poprawek doprecyzowujących zapisy ustawy. Ustawa przewiduje, że przedsiębiorcy, w tym z sektora podstawowej produkcji rolnej, dotknięci skutkami pandemii, będą mieli możliwość zaciągnięcia kredytów o obniżonym oprocentowaniu. Dopłaty będą wypłacane przez Bank Gospodarstwa Krajowego ze środków nowo utworzonego Funduszu Dopłat do Oprocentowania. Umowy kredytu z dopłatą będą mogły być zawierane do 31 grudnia 2020 r. Ustawa przewiduje również wakacje kredytowe, które umożliwią zawieszenie spłaty kredytu maksymalnie do 3 miesięcy.

Izba wprowadziła 9 poprawek do ustawy o dodatku solidarnościowym przyznawanym w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom COVID-19 (projekt prezydencki). Na wniosek marszałka Tomasza Grodzkiego Senat zdecydował o podniesieniu wysokości dodatku solidarnościowego z 1400 do 1500 zł. Jej konsekwencją są kolejne 3 zmiany, które powodują, że zasiłek dla bezrobotnych będzie wynosił 1500 zł miesięcznie. Inna poprawka doprecyzowuje, że cudzoziemiec pobierający zasiłek dla bezrobotnych będzie otrzymywał, tak jak i inne osoby, dodatek solidarnościowy w wysokości różnicy między tym dodatkiem a zasiłkiem. Pozostałe zmiany przyjęte przez Senat mają charakter legislacyjny. Ustawa zakłada, że dodatek solidarnościowy będzie przysługiwać osobom, które w 2020 r. podlegały ubezpieczeniom społecznym z tytułu stosunku pracy przez łączny okres co najmniej 60 dni oraz z którymi po 15 marca 2020 r. rozwiązano umowę o pracę za wypowiedzeniem lub których umowa po tym dniu uległa rozwiązaniu z upływem czasu, na który była zawarta. Zgodnie z przedłożeniem sejmowym dodatek w wysokości 1400 zł miesięcznie ma przysługiwać od 1 czerwca do 31 sierpnia 2020 r. Ustawa w wersji sejmowej przewiduje ponadto podwyższenie wysokości zasiłku dla bezrobotnych do 1200 zł w okresie pierwszych 90 dni posiadania prawa do zasiłku.

Senat wniósł 2 poprawki o charakterze legislacyjnym do ustawy o systemach homologacji typu UE i nadzoru rynku silników spalinowych przeznaczonych do maszyn mobilnych nieporuszających się po drogach (projekt rządowy). Jedna z nich zmierza do zapewnienia zgodności ustawy z zasadami techniki prawodawczej, druga koryguje błędne odesłanie. Ustawa określa zadania organów administracji publicznej i innych podmiotów w zakresie homologacji typu UE i nadzoru rynku silników spalinowych, przeznaczonych do maszyn mobilnych nieporuszających się po drogach (lokomotywy, maszyny budowlane, kosiarki, agregaty prądotwórcze). Homologacji będzie udzielał dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego. Organy Inspekcji Ochrony Środowiska, prezes Wyższego Urzędu Górniczego i organy Krajowej Administracji Skarbowej zajmą się nadzorem rynku. Ustawa przewiduje również sankcje dla producenta, importera lub instalatora, który wprowadza do obrotu lub oddaje do użytku wyrób niezgodny z wymaganiami.

Senatorowie wprowadzili 45 poprawek, głównie o charakterze doprecyzowującym, do ustawy o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców (projekt rządowy). Jedna z poprawek wiąże się z dodaniem do ustawy artykułu, który dotyczy umożliwienia dofinansowania zadań związanych ze wsparciem przedsiębiorców w związku z pandemią ze środków funduszu przeciwdziałania COVID-19. Tę pomoc będzie można uzyskać do 31 grudnia 2021 r. Kolejne zmiany polegają na umożliwieniu ministrowi właściwemu ds. gospodarki lub Agencji Rozwoju Przemysłu kontroli przedsiębiorcy w zakresie wykorzystywania przez niego pomocy zgodnie z jej przeznaczeniem oraz przestrzegania limitu wynagrodzeń. Dodano też przepis uzależniający pomoc na restrukturyzację udzielaną w formie pożyczki od ustanowienia stosownego zabezpieczenia przez przedsiębiorcę. Ustawa określa formy pomocy publicznej dla przedsiębiorców doświadczających trudnej sytuacji ekonomicznej. Pomoc ta ma polegać na zapewnieniu im płynności na czas potrzebny do opracowania planu restrukturyzacji lub przeprowadzenia sprawnej likwidacji. Przewiduje również, że gdy sytuacja przedsiębiorcy poprawi się na tyle, iż będzie mógł kontynuować swoją działalność zamiast się restrukturyzować albo likwidować, będzie musiał złożyć oświadczenie i zwrócić pożyczki. Ustawa wprowadza też tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne na okres do 18 miesięcy dla przedsiębiorców, którzy są w stanie samodzielnie przeprowadzić restrukturyzację, ale potrzebują wsparcia płynności finansowej. Będzie ono udzielane w ramach kontynuacji ratowania firmy jako dodatkowa pożyczka lub jako samodzielna forma pomocy. Z tej formy wsparcia będą mogły skorzystać wyłącznie mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa. Ostatni typ to pomoc na restrukturyzację dla przedsiębiorców, którzy samodzielnie nie udźwignęliby restrukturyzacji, ale opracowali jej plan, obejmujący wszelkie działania, których podjęcie pomoże przywrócić przedsiębiorcy rentowność.

Izba z 7 poprawkami przyjęła ustawę o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Jedna ze zmian wzmacnia rolę zarządu województwa w negocjacjach dotyczących porozumienia terytorialnego. Inna ma na celu wykluczenie sytuacji, w której samorząd województwa jest zobowiązany do zapewnienia minimalnej kwoty dofinansowania realizacji programu służącego realizacji umowy partnerstwa w zakresie polityki spójności, także ze środków beneficjentów programu. Kolejna poprawka zwalnia z obowiązku określania strategii rozwoju województwa modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej województwa oraz ustaleń i rekomendacji w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w województwie. Pozostałe zmiany mają charakter doprecyzowujący. Ustawaprzygotowuje system zarządzania rozwojem kraju poprzez zintegrowanie planowania społeczno-gospodarczego i przestrzennego. Zakłada, że na każdym poziomie zarządzania (krajowy, wojewódzki, lokalny) będzie opracowywany 1 dokument strategiczny, łączący aspekty społeczne, gospodarcze i przestrzenne. Na poziomie krajowym podstawowym dokumentem ma być średniookresowa strategia rozwoju kraju, a nie ‒ jak dotychczas ‒ strategia długookresowa. Ustawa wprowadza też nowe rozwiązania dotyczące uzgadniania z samorządami najważniejszych działań rozwojowych: kontrakt programowy, kontrakt sektorowy i porozumienie terytorialne. Kontrakt programowy zostanie powiązany z dofinansowaniem i warunkami wykorzystania środków UE, kontrakt sektorowy będzie stanowił mechanizm uzgadniania zakresu ukierunkowanych terytorialnie działań sektorowych podejmowanych przez poszczególnych ministrów właściwych w ich programach rozwoju. Porozumienie terytorialne ma służyć uzgadnianiu i podejmowaniu działań istotnych z punku widzenia społeczności lokalnych (gminy, kilka gmin, powiat).

Senat wniósł 2 poprawki doprecyzowujące do noweli ustawy o substancjach chemicznych i ich mieszaninach oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy), która dostosowuje przepisy do unijnego rozporządzenia, wprowadzającego obowiązek przekazywania danych o mieszaninach wprowadzanych do obrotu i sklasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie na podstawie wywieranych skutków fizycznych lub działania na zdrowie. Zmiany dotyczą także obowiązków informacyjnych odnoszących się do mieszanin stwarzających zagrożenie. Informacje te są zbierane przez inspektora ds. substancji chemicznych, a po zmianach – prezesa Biura ds. Substancji Chemicznych.

Izba wprowadziła 24 zmiany do ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Jedna z nich ma na celu rezygnację z uproszczonego trybu przyznawania prawa wykonywania zawodu cudzoziemcowi niebędącemu obywatelem państwa członkowskiego UE. Kolejna przeznaje lekarzowi prawo do 14-dniowego urlopu szkoleniowego na przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu PES. Następna zmiana wyeliminowała list intencyjny jako jeden z instrumentów w postępowaniu kwalifikacyjnym do odbywania szkolenia specjalizacyjnego. Senatorowie przywrócili zapis z projektu rządowego dotyczący tzw. klauzuli sumienia. Oznacza to, że lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, z pewnymi zastrzeżeniami, ale ma obowiązek odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Lekarz wykonujący zawód na podstawie stosunku pracy albo w ramach służby ma ponadto obowiązek powiadomienia o tym na piśmie przełożonego. Z kolei podmiot leczniczy, w ramach działalności którego powstrzymano się od wykonania świadczenia zdrowotnego, jest obowiązany wskazać lekarza lub podmiot, który zapewni możliwość wykonania tego świadczenia. Nowela ma poprawić warunki kształcenia i zwiększyć liczbę lekarzy specjalistów. Przewiduje m.in. szybsze przystępowanie lekarzy do egzaminów. Do egzaminu dopuszczone zostaną osoby, które ukończyły 10 semestrów z 6-letnich jednolitych studiów na kierunku lekarskim lub 8 semestrów z 5-letnich jednolitych studiów na kierunku lekarsko-dentystycznym; egzamin będzie zawierał 70% pytań wybranych z publikowanej na stronie Centrum Egzaminów Medycznych bazy pytań i 30% nowych. Zakłada również uproszczenie trybu zatrudniania lekarzy specjalistów cudzoziemców spoza UE i nową ścieżkę nostryfikacji ich dyplomów (zaliczenie z wynikiem pozytywnym egzaminu państwowego organizowanego przez Centrum Egzaminów Medycznych). Wprowadza nowe procedury szkolenia specjalizacyjnego we wszystkich dziedzinach medycyny i naboru lekarzy na specjalizacje; nowy egzamin państwowy – państwowy egzamin modułowy, do którego będzie można przystąpić po zakończeniu 1. roku modułu podstawowego lub specjalistycznego w danej dziedzinie medycyny. W noweli zmieniono ponadto przepisy dotyczące przeprowadzania eksperymentu medycznego.

Ustawy przyjęte bez poprawek:

Ustawa o zmianie ustawy o finansach publicznych (projekt rządowy) wprowadza katalog wyłączeń od stosowania reguły wydatkowej w związku z epidemią wirusa SARS-CoV-2. To rozwiązanie spójne z działaniami podjętymi w Unii Europejskiej, gdzie została uruchomiona tzw. generalna klauzula wyjścia, pozwalająca na przekroczenie limitów wynikających z reguł unijnych w zakresie zwalczania skutków związanych z epidemią. Wprowadzone rozwiązanie, umożliwiające zawieszanie stabilizującej reguły wydatkowej, ma pozwolić gospodarce na szybki powrót na ścieżkę rozwoju po kryzysie.

Ustawa o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (projekt rządowy) ma zapewnić Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) skuteczne i szybkie stosowanie mechanizmów nadzoru nad zagranicznymi zakładami ubezpieczeń i zagranicznymi zakładami reasekuracji z innego niż Polska państwa członkowskiego UE, prowadzącymi transgranicznie działalność na terytorium RP. KNF będzie mogła podjąć natychmiastową i nadzwyczajną interwencję wobec tych zakładów ubezpieczeń w razie naruszania interesów ubezpieczających, ubezpieczonych i uprawnionych zgodnie z umową ubezpieczenia lub w celu zapobieżenia takim działaniom. Zasotowane środki będą mieć charakter zabezpieczający i obowiązywać do podjęcia działań nadzorczych przez macierzysty organ nadzorczy. Regulacje dotyczące terminów na wypłatę odszkodowania i odpowiedzialności w razie ich przekroczenia odnoszą się również do zagranicznych zakładów ubezpieczeń.

Ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) implementuje unijne dyrektywy uszczelniające systemy podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie rozbieżności w kwalifikacji struktur hybrydowych dotyczących państw trzecich (tzw. dyrektywa ATAD2, mająca przeciwdziałać unikaniu opodatkowania i chronić państwa UE przed międzynarodową agresywną optymalizacją podatkową), zmiany w ustawie o VAT w zakresie określonym w dyrektywie 2018/1910. Nowela doprecyzowuje również obowiązujące przepisy w zakresie informacji o schematach podatkowych. Jest drugim etapem implementacji „dyrektywy MDR” (obowiązkowa automatyczna wymiana informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych), która nakłada na szefa Krajowej Administracji Skarbowej obowiązek przekazywania informacji o transgranicznych schematach podatkowych organom podatkowym innych państw członkowskich

Izba podjęła uchwałę o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego (inicjatywa Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej). Wprowadziła do projektu zmianę polegającą na skróceniu czasu z trzech dni do 24 godzin, w którym sąd ma podjąć decyzję w przedmiocie wniosku prokuratora o zawieszenie w czynnościach służbowych wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Projekt zakłada, że o zawieszeniu w czynnościach służbowych oskarżonych: wójta, burmistrza, prezydenta miasta, ich zastępców i pierwszych zastępców będzie decydował sąd, a nie – jak obecnie – prokurator. Sąd miałby 24 godziny na rozpatrzenie wniosku prokuratora o zastosowanie środka zapobiegawczego i nie więcej niż 7 dni na rozpatrzenie zażalenia. Doprecyzowano ponadto właściwość sądu rozpoznającego sprawę o zawieszeniu w czynnościach służbowych. Ma być to sąd rejonowy, w którego okręgu prowadzone jest postępowanie, a w wypadkach niecierpiących zwłoki także inny sąd rejonowy.

Zdecydowano też o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych oraz ustawy o scalaniu i wymianie gruntów (inicjatywa Komisji Ustawodawczej). Projekt dostosowuje przepisy do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 kwietnia 2019 r. (sygn. akt SK 21/17). Umożliwia stwierdzanie, że decyzja o zatwierdzeniu projektu scalania gruntów została wydana z naruszeniem prawa. Dzięki temu osoba poszkodowana będzie mogła żądać odszkodowania.

Senat podjął uchwałę o znaczeniu edukacji europejskiej (projekt wicemarszałka Michała Kamińskiego). Izba apeluje w niej o wzmożenie istniejących działań i podejmowanie nowych inicjatyw na rzecz edukacji o Unii Europejskiej, w tym również o ojcach założycielach projektu europejskiego. Jak zaznaczono w uchwale, chodzi o intensyfikację popularyzowania wiedzy o integracji europejskiej i objęcie nią wszystkich grup wiekowych, wszystkich grup zawodowych i wszystkie regiony kraju. „Edukacja dla Europy to nauczanie o funkcjonowaniu w zjednoczonej Europie i korzystaniu z jej dobrodziejstw, a także o wspólnych, inspirowanych przez chrześcijaństwo, wartościach cywilizacji europejskiej, ich wzmacnianiu i kultywowaniu” – napisano w uchwale. Apel skierowany jest do wszystkich jednostek nauczania i wychowania, nauczycieli i wychowawców, samorządów wszystkich szczebli, organizacji pozarządowych i mediów.

Źródło: Senat RP
Foto: M. Jozefaciuk/Kancelaria Senatu