18 sierpnia 2020 r. zakończyło się 14. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła 16 ustaw, 3 z nich odrzuciła, do 6 wprowadziła poprawki. Zdecydowała o wniesieniu do Sejmu 6 projektów ustaw, podjęła 3 uchwały okolicznościowe i rezolucję.

W ostatnim dniu posiedzenia senatorowie rozpatrzyli i przyjęli bez poprawek:

Ustawę o zmianie ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy), przewidującą świadczenie wyrównawcze dla działaczy opozycji antykomunistycznej i osób represjonowanych z powodów politycznych, których emerytura lub renta inwalidzka, renta z tytułu niezdolności do pracy jest niższa niż 2400 zł, a także ulgi przy przejazdach środkami komunikacji miejskiej w wysokości 50% oraz na przejazdy w komunikacji krajowej środkami publicznego transportu zbiorowego w wysokości 51%. Ponadto ustawa przyznaje prawo do ubezpieczenia zdrowotnego i opłacanie składek działaczom i osobom represjonowanym, którzy nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu lub nie pobierają emerytury albo renty.

Ustawę o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (projekt poselski), która zakłada wsparcie finansowe dla samorządowych instytucji kultury, organizacji pozarządowych i przedsiębiorców prowadzących działalność w dziedzinie teatru, muzyki lub tańca w wysokości 400 mln zł, w tym 50 mln zł dla organizatorów techniki koncertowej. Środki te zostaną przeznaczone na zapewnienie ciągłości działalności artystycznej, sfinansowanie wynagrodzeń, a także na podniesienie bezpieczeństwa epidemiologicznego. Samorządowe artystyczne instytucje kultury będą mogły ubiegać się o wsparcie w wysokości do 40% utraconych przychodów z działalności statutowej oraz dodatkowej za okres od 12 marca do 31 grudnia 2020 r., obliczonych na podstawie danych z analogicznego okresu 2019 r. Z kolei przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w sferze muzyki, teatru lub tańca i organizacje pozarządowe prowadzące taką działalność będą mogły starać się o pomoc w wysokości do 50% przychodów utraconych ze sprzedaży biletów za tożsamy okres, obliczonych na podstawie danych z analogicznego okresu z 2019 r. Ponadto minister kultury i dziedzictwa narodowego będzie mógł przeznaczyć nie więcej niż 25 mln zł na pomoc socjalną dla twórców w trudnej sytuacji spowodowanej pandemią. Dotychczasowa pomoc z Funduszu Promocji Kultury w 2020 r. wyniosła 16 mln zł.

Ustawę o zmianie ustawy o statystyce publicznej, ustawy o powszechnym spisie rolnym w 2020 r. oraz ustawy o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r. (projekt rządowy), mającą na celu umożliwienie przeprowadzenia 2 spisów powszechnych – rolnego w 2020 r. oraz ludności i mieszkań w 2021 r. – w warunkach zagrożenia epidemicznego COVID-19. Zgodnie z nowymi przepisami służby statystyki publicznej będą mogły przetwarzać dane osobowe z systemów informacyjnych i rejestrów urzędowych prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Doprecyzowano m.in. definicje metod spisowych, zrezygnowano z przyporządkowania poszczególnych kategorii rachmistrzów do konkretnej metody zbierania danych. W wypadku pogorszenia sytuacji epidemicznej rachmistrze spisowi będą mogli zbierać dane również drogą telefoniczną. Ustawa zakłada, że spis rolny, który ma się rozpocząć 1 września 2020 r., zostanie przeprowadzony za pomocą samospisu internetowego i wywiadu telefonicznego, a w szczególnych przypadkach – bezpośredniego wywiadu.

Tego dnia Senat zdecydował o wniesieniu do Sejmu 3 projektów ustaw.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych (inicjatywa Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej wniesiona w trybie art. 69 Regulaminu Senatu) zakłada, że osobom pozbawionym możliwości wykonywania swojego zawodu przed 31 lipca 1990 r. z powodu represji politycznych ponownie zostałaby naliczona emerytura, a okres niewykonywania pracy byłby traktowany jako składkowy. Ponadto różnice kosztów opieki nad działaczami opozycji antykomunistycznej przebywającymi w domach pomocy społecznej byłyby pokrywane ze środków Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (inicjatywa Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji) realizuje postulat zawarty w petycji P10-11/20 wniesionej do Senatu 9 stycznia 2020 r. przez Helsińską Fundację Praw Człowieka oraz wykonuje wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 30 czerwca 2015 r. w sprawie Grabowski przeciwko Polsce. Projekt reguluje kwestie umieszczenia i przedłużania pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich. Nakłada na sąd obowiązek wydawania każdorazowo osobnego postanowienia o przedłużeniu pobytu w schronisku dla nieletnich, a także kontroli zasadności pobytu nieletniego w schronisku co 3 miesiące, także po wyznaczeniu rozprawy.

Projekt ustawy o zmianie ustawy ‒ Kodeks karny (inicjatywa grupy senatorów) zakłada zlikwidowanie obowiązku orzekania przez sąd kary pozbawienia wolności za nieumyślnie popełnione przestępstwo. Sąd mógłby zamiennie orzekać karę grzywny lub ograniczenia wolności. Projekt ustawy ma zmienić brzmienie art. 37a kodeksu karnego w taki sposób, by przywrócić zasadę swobodnego uznania sądu w zakresie wymiaru kary w odniesieniu do przestępstw zagrożonych tylko karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat. W ten sposób Senat chce poprawić przepis, wprowadzony nowelizacją ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID–19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID–19 (Dz. U. poz. 1086), która weszła w życie w dniu 24 czerwca 2020 r.

Jak czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy nowela art. 37a k.k. wzbudziła duży niepokój środowiska lekarzy, obawiających się, że zaostrzenie przepisów karnych może doprowadzić do orzekania kary pozbawienia wolności w sytuacji nieumyślnego błędu medycznego, a także częstsze niż do tej pory orzeczenia zakazu wykonywania zawodu. Konsekwencje, jakie szczególnie dla lekarzy może mieć ta kontrowersyjna zmiana, zostały mocno wyartykułowane w stanowisku Naczelnej Izby Lekarskiej. „Lekarze zwracali uwagę, że nie będzie chętnych by leczyć trudne przypadki. Nikt nie będzie podejmował się trudnych, ryzykownych zabiegów, wdrażania (dających szansę na ratowanie życia) niestandardowych metod leczenia, narażając się na ewentualną odpowiedzialność karną wynikającą ze zwiększonej represyjności systemu odpowiedzialności lekarzy za błędy w sztuce” – czytamy w uzasadnieniu projektu.

Mając powyższe na względzie oraz uznając, że zakwestionowany przepis w sposób nieproporcjonalny ingeruje w zasadę swobodnego uznania sądu w zakresie wymiaru kary. Senat wniósł do Sejmu o zmianę przepisu art. 37a zawartą w przedłożonym projekcie ustawy.

W czwartym dniu posiedzenia Senat odrzucił ustawę o zmianie niektórych ustaw w zakresie wynagradzania osób sprawujących funkcje publiczne oraz o zmianie ustawy o partiach politycznych (projekt komisyjny) przewidującą, że wynagrodzenia m.in. prezydenta, senatorów i posłów, premiera, ministrów, wojewodów i marszałków województwa byłyby uzależnione nie jak dotychczas od kwoty bazowej corocznie określanej w ustawie budżetowej, ale od wysokości wynagrodzeń sędziów Sądu Najwyższego. Przepisy te przyznawały wynagrodzenie również żonie prezydenta RP. Podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego SN w danym roku stanowiłoby przeciętne wynagrodzenie w 2. kwartale roku poprzedniego (w 2. kwartale 2019 r. kwota ta wyniosła 4839,24 zł). Zgodnie z tymi przepisami, prezydentowi RP przysługiwałoby wynagrodzenie w wysokości 1,3-krotności wynagrodzenia sędziego SN określonego w stawce podstawowej, a jego żonie – 0,9-krotności wynagrodzenia sędziego SN. Wynagrodzenie marszałków Sejmu i Senatu ma odpowiadać 1,1-krotności wynagrodzenia sędziego SN określonego w stawce podstawowej, a posła i senatora – 0,63-krotności wynagrodzenia zasadniczego sędziego SN. Premierowi przysługiwać ma wynagrodzenie odpowiadające 1,1-krotności wynagrodzenia sędziego SN, wicepremierzy mają zarabiać tyle co sędziowie, ministrowie – 0,9-krotność, a wiceministrowie – 0,85-krotności wynagrodzenia zasadniczego sędziego SN. Wojewodzie przysługiwać ma wynagrodzenie odpowiadające 0,75-krotności wynagrodzenia zasadniczego sędziego SN, a wicewojewodzie 0,65-krotności. Marszałkowi województwa, wicemarszałkom oraz pozostałym członkom zarządu województwa przysługiwać ma wynagrodzenie w wysokości nie większej niż 0,75-krotność wynagrodzenia sędziego SN określonego w stawce podstawowej. Wynagrodzenie starosty, wicestarosty oraz pozostałych członków zarządu powiatu ma wynosić nie więce, niż 0,58-krotność wynagrodzenia sędziego SN, a wójta, burmistrza i prezydenta miasta nie więcej niż 0,70-krotność wynagrodzenia sędziego SN. Przewodniczącemu zarządu związku i pozostałym członkom zarządu w związkach jednostek samorządu terytorialnego przysługiwać ma wynagrodzenie w wysokości nie większej niż 0,58-krotność wynagrodzenia sędziego SN.

Senatorowie jednogłośnie podjęli uchwałę w 40. rocznicę porozumień sierpniowych (projekt grupy senatorów). Senat, doceniając wysiłek ludzi, którzy w niesuwerennym i opresyjnym państwie podejmowali walkę o przywrócenie praw obywatelskich i pracowniczych, oddaje w niej hołd tym, którzy swoją postawą i zaangażowaniem doprowadzili do zwycięstwa ruchu społecznego w pokojowej rewolucji przeciwko komunistycznemu systemowi władzy w PRL. „Niech ten przełomowy moment w historii Polski, Europy, a nawet świata, uwydatniający międzyludzką i społeczną solidarność, pozostanie w naszej pamięci” – napisano w uchwale. Przypomniano też, że w efekcie porozumień sierpniowych 17 września 1980 r. delegaci utworzonych w różnych regionach nowych struktur związkowych postanowili utworzyć jeden ogólnokrajowy związek – Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. Zarejestrowano go 10 listopada 1980 r. Była to pierwsza w dziejach krajów komunistycznych niezależna od władz, a przy tym legalna organizacja. „Solidarność” zrodziła się z głębokiej troski o człowieka i poczucia wielkiej odpowiedzialności za wspólne dobro.

Senat jednogłośnie przyjął rezolucję w sprawie sytuacji w Republice Białorusi. Izba, mając na względzie prawo narodów do samostanowienia, apeluje do prezydenta i rządu Białorusi o podjęcie dialogu z obywatelami i poszanowanie praw mniejszości, zaprzestanie represji i natychmiastowe uwolnienie wszystkich zatrzymanych w związku z ostatnimi protestami wyborczymi, poszanowanie i wykonywanie zaleceń zawartych w kolejnych rezolucjach PE i OBWE oraz szacunek dla własnych obywateli, ich aspiracji i praw. Senatorowie wzywają do wsparcia niepodległościowych aspiracji narodu białoruskiego i wywarcia presji na władze Białorusi, „by zaprzestały brutalnej pacyfikacji protestów obywatelskich”, a także do szczególnego wsparcia dla niezależnych mediów i międzynarodowych organizacji praw człowieka. Senat apeluje też do Prezydenta RP o zwołanie Rady Bezpieczeństwa Narodowego w sprawie wydarzeń na Białorusi oraz do rządu o przedstawienie działań na rzecz wsparcia Białorusinów domagających się wolności i demokracji, a także stanu przygotowań do przyjęcia tych Białorusinów, którzy mogą szukać schronienia w Polsce. O zainteresowanie Republiką Białorusi, zaangażowanie unijnej dyplomacji w działania na rzecz zakończenia przemocy i represji w tym kraju oraz pokojowego dialogu między władzą a społeczeństwem; o doprowadzenie do formalnej debaty na najwyższym szczeblu władz UE na temat sytuacji w Republice Białorusi, o okazanie pomocy represjonowanym z powodów politycznych organizacjom społeczeństwa obywatelskiego oraz niezależnym mediom Izba apeluje do organizacji międzynarodowych i do organów Unii Europejskiej.

Senatorowie jednogłośnie, w obecności Zofii Jakubowicz, siostrzenicy kpt. Stefana Pogonowskiego, podjęli uchwałę w sprawie upamiętnienia 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej i jej zapomnianych Bohaterów (inicjatywa senatora Krzysztofa Kwiatkowskiego). Podkreślono w niej, że „Wojsko Polskie na czele z Marszałkiem Józefem Piłsudskim uratowało nie tylko suwerenność naszej Ojczyzny, lecz także ład demokratyczny całej Europy. Powstrzymując ofensywę Armii Czerwonej, Polacy zapobiegli rozprzestrzenieniu się rewolucji komunistycznej na Europę i tym samym zniszczeniu zachodniej cywilizacji”. Przypomniano, że Senat, przekonany o szczególnym znaczeniu tych wydarzeń, ustanowił rok 2020 Rokiem Bitwy Warszawskiej. Senatorowie składają hołd bohaterom tej bitwy, obrońcom niepodległości Rzeczypospolitej. Wzywają też do przypomnienia i uczczenia tych wydarzeń nie tylko w Warszawie, ale i w całym kraju, a także wspierania obywatelskich inicjatyw mających na celu upamiętnienie 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej.

Źródło: Senat RP
Foto: M. Marchlewska/Kancelaria Senatu